ယခုနှစ်တွင် ကျင်းပရန်အချိန်စေ့သည့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို မရွှေ့ဆိုင်းဘဲကျင်းပမည်ဟု ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က လဆန်းပိုင်းက ကြေညာထားသော်လည်း လက်ရှိ ကပ်ရောဂါတားဆီး ကာကွယ်ရေး အစီအမံများကြောင့် နိုင်ငံရေးပါတီများမှာ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းရွေးချယ်ရေး ဘာမျှ မလုပ်နိုင်ကြသေးပါ။
ငါးနှစ်တစ်ကြိမ်ကျင်းပသည့် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့်ရက်ကို မကြေညာသေးသော်လည်း ယခင် ရွေးကောက်ပွဲနှစ်ကြိမ်စလုံးကို နိုဝင်ဘာလအတွင်းကျင်းပခဲ့သည်။ အကယ်၍ ယခုတစ်ကြိမ်မှာလည်း နိုဝင်ဘာလမှာသာကျင်းပဖြစ်မည် ဆိုပါက ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရန် ငါးလကျော်ကျော်သာ လိုတော့သည်။
ယခုမေလလယ်သို့ ရောက်ရှိလာချိန်အထိ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့်ရက်အပါအဝင် ပါတီစည်းရုံးရေးကာလ၊ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း စာရင်းတင်သွင်းမှုစသော ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းစဉ်များကို ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ခြင်းမရှိသေးပေ။
၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲကာလတွင် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအမည်စာရင်းတင်သွင်းခွင့်ကာလကို ဇူလိုင် ၂၀ မှ ဩဂုတ် ၈ အထိ ကော်မရှင်က သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ရွေးကောက်ပွဲကို နိုဝင်ဘာ ၈ တွင်ကျင်းပခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပမီ ရက် ၆၀ ကို ပါတီစည်းရုံးရေးကာလအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။
သို့သော် ရွေးကောက်ပွဲထပ်မံကျင်းပရန် သက်တမ်းစေ့သည့် ယခုနှစ်တွင်မူ ကိုဗစ်နိုင်တင်းကြောင့် လူစုလူဝေးမလုပ်ရ ကန့်သတ်ချက်အပါအဝင် ခရီးသွားလာရခက်ခဲမှု၊ ညမထွက်ရတားမြစ်မိန့်တို့ကြောင့် ပါတီစည်းရုံးရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ရန်နှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ရွေးချယ်ရန် အခက်အခဲဖြစ်နေသည်ဟု နိုင်ငံရေးပါတီများက Myanmar Now ကိုပြောသည်။
ထိုသို့ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း မရွေးချယ်ရသေးသည်မှာ ပါတီအငယ်လေးများသာမဟုတ်ပါ။ အာဏာရ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) နှင့် အတိုက်အခံ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီတို့ကလည်း ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ ရွေးကောက်ပွဲအတွက်ခြေလှမ်းမပြင်ရသေးကြောင်း ပြောသည်။
လူလေးယောက်ထက်ပိုမို မစုဝေးရသည့်အတွက် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းရွေးချယ်ရေး၊ ပါတီစည်းရုံးရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်နိုင်ခြင်း မရှိဟု NLD ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် ကော်မတီဝင် ဦးအောင်ကြည်ညွန့်ကပြောသလို ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် မင်းကင်းမြို့နယ်အမတ်ဦးမောင်မြင့်ကလည်း အလားတူပြောသည်။
ကိုဗစ်နိုင်တင်းကာလအတွင်း ပြည်သူများအနေဖြင့် တတ်နိုင်သမျှအိမ်အတွင်းမှာနေကြရန် အစိုးရက တိုက်တွန်းထားပြီး စားသောက်ဆိုင်များသည်လည်း ပါဆယ်ထုပ်ပိုးရောင်းချရန်နှင့် အိမ်တိုင်ရာရောက် ပို့ဆောင် ရောင်းချရန်သာ အာဏာပိုင်များက အမိန့်ထုတ်ထားသည်။ ထို့ပြင် လူစုလူဝေးအခမ်းအနားများ ပိတ်ပင်ထားသလို ညမထွက်ရအမိန့်ကိုလည်း တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ပွဲမစခင် အပြင်ကမကျင်းပနိုင်
သို့သော် လက်ရှိ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရလည်း လွှတ်တော်တစ်ရပ်၏ သက်တမ်းသည် လွှတ်တော်စတင်သည့်နေ့မှ ငါးနှစ်ဟုပြဋ္ဌာန်းထားသဖြင့် လက်ရှိလွှတ်တော်အသီးသီးသည် လာမည့် ဇန်နဝါရီလကုန်တွင် သက်တမ်းပြည့်မည်ဖြစ်သည်။
ထို့အပြင် ရွေးကောက်ပွဲနှစ်တွင် ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပဖြစ်ပါက မည်သို့ဆောင်ရွက်ရမည်ဟုလည်း လက်ရှိ အခြေခံဥပဒေတွင် ပြဋ္ဌာန်းမထားသောကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲကို ယခုနှစ်အတွင်း ကျင်းပရမည့်အနေအထား ရှိသည်။
ထိုအခြေအနေကြောင့် ယခုနှစ်မှ ပထမဆုံးအကြိမ်ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြမည့် နိုင်ငံရေးပါတီအသစ်များမှာ ယင်းပြဿနာကို ပိုမိုကြုံတွေ့ကြရပြီး သတ်မှတ်ပါတီဝင်ဦးရေပြည့်ရေး၊ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းရရှိရေး၊ ပါတီထောက်ခံသူများ ရရှိရေး အပါအဝင် အခက်အခဲများစွာကြုံတွေ့နေရကြောင်း အဆိုပါ ပါတီများမှ တာဝန်ရှိသူများက ပြောသည်။
၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရန်အတွက် ၎င်းတို့ပါတီတွင် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၁၀၀၀ နီးပါးလိုအပ်နေပြီး သွားလာခွင့်များ ကန့်သတ်ခံထားရသည့်အတွက် အခက်အခဲဖြစ်နေသည်ဟု ညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဒီမိုကရေစီပါတီ (UNDP) ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဒေးဗစ်လှမြင့်က ပြောသည်။
“ရွေးကောက်ပွဲကလည်း လုပ်ဦးမယ်။ (အသွားအလာကလည်း) ကန့်သတ်ထားတယ်ဆိုရင်တော့ ရှေ့နဲ့နောက်နဲ့က (မညီဖြစ်)နေတာပေါ့” ဟု၎င်းကပြောသည်။
ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်းလည်းဖြစ် ကြံ့ခိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီဥက္ကဋ္ဌဟောင်းလည်း ဖြစ်သည့် သူရဦးရွှေမန်းဦးဆောင်သည့် ပြည်ထောင်စုကောင်းကျိုးဆောင်ပါတီ (UBP)မှာ မြို့နယ်ပေါင်း ၂၆၀ မှ ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်သွားမည်ဖြစ်ပြီး ပါတီစည်းရုံးရေး လုပ်ငန်းများလုပ်ကိုင်နိုင်ရေးအတွက် လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်ပြုရန်လိုအပ်သည်ဟု အမည်မဖော်လိုသည့် ပါတီထိပ်ပိုင်း ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးက ပြောသည်။
ကိုဗစ်နိုင်တင်းကန့်သတ်ချက်များကြောင့် ကျန်ပါတီများ အခက်အခဲရှိနေသော်လည်း အာဏာရပါတီမှာမူ ကိုဗစ်နိုင်တင်း လှုပ်ရှားမှုများကို အကြောင်းပြ၍ မဲဆွယ်နေခြင်းမှာ မျှတခြင်းမရှိဟု ၎င်းကဝေဖန်လိုက်သည်။
“ဒီကိစ္စဟာ (ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ) အာဏာရပါတီအတွက်ပဲ အလေးသာနေပြီးတော့ ကျန်တဲ့ ပါတီတွေအတွက် ဘာမှလုပ်လို့မရတဲ့ အနေအထားမျိုးဖြစ်နေတယ်” ဟု၎င်းကပြောသည်။
ယင်းစွပ်စွဲချက်အပေါ် NLD ပါတီမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဦးအောင်ကြည်ညွန့်က မဟုတ်ကြောင်းငြင်းလိုက်ပြီး ပါတီဝင် လွှတ်တော်အမတ်များမှာ ကော်မတီတစ်ရပ်အနေနှင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေခြင်းသာဖြစ်ပြီး ပါတီစည်းရုံးရေး လုပ်နေခြင်းမဟုတ်ဟု တုံ့ပြန်သည်။
စစ်ကြောင့်လူပိုသေတဲ့ ရခိုင်
တပ်မတော်နှင့် AA ဟုလူသိများသည့် ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ရက္ခိုင့်တပ်တော်တို့ကြား တိုက်ပွဲများပြင်းထန်နေသည့်အတွက် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်မည့် မဲဆန္ဒနယ် အရေအတွက်မှာလည်း မသိရှိရသေးကြောင်း၊ ကိုဗစ်နိုင်တင်း အရေးထက် ရခိုင်စစ်ပွဲအရေးမှာ ၎င်းတို့ပါတီအတွက် ပိုပြီးအကျပ်အတည်းဖြစ်စေကြောင်း ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဦးမျိုးကျော်ကဆိုသည်။
“ကိုဗစ်နိုင်တင်းက တစ်နိုင်ငံလုံးမှာမှ ခြောက်ဦးပဲသေတာ။ ကျွန်တော်တို့ ရခိုင်ပြည်မှာက တစ်ရက်တည်းမှာတင် အဲဒီ အရေအတွက်လောက် သေနေတာ” ဟု၎င်းကဆိုသည်။
နောက်ဆုံးရရှိစာရင်းများအရ ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်ရေးပဋိပက္ခများကြောင့် ဧပြီတစ်လတည်းတွင် အရပ်သား ၃၀ သေဆုံးပြီးဖြစ်ကာ ၆၆ ဦး ဒဏ်ရာရရှိပြီးဖြစ်သည်ဟု Burma Monitor အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်သည်။ စစ်ရှောင်စခန်းများတွင် လူတစ်သိန်းခန့်ခိုလှုံနေရသည်။
ပြီးခဲ့သည့် မတ်လနောက်ဆုံးပတ်တွင် ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်က ဗဟိုကော်မတီ အစည်းအဝေးကို ကျင်းပခဲ့ပြီး ပါတီ၏ကိုယ်စားလှယ်လောင်းရွေးချယ်ရေး မူဝါဒများကို ချမှတ်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ကိုဗစ်နိုင်တင်းရောဂါ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စတင်တွေ့ရှိပြီးနောက်၌ ပါတီလုပ်ငန်းစဉ် အားလုံးကို ရပ်တန့်ထားခဲ့ရကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ပထမဆုံးသော ကိုဗစ်နိုင်တင်းလူနာကို မတ် ၂၃ ရက်တွင် စတင်အတည်ပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
ယင်းအပြင် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် နိုင်ငံရေးသမားအချို့မှာ အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေပုဒ်မများဖြင့် ဖမ်းဆီးခံရမှုများလည်း ရှိနေပြီး ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ (ANP)၏ တောင်ကုတ်မြို့နယ် ဒုဥက္ကဋ္ဌ ဦးဝေသောင်းမှာ အကြမ်းဖက်မှု တိုက်ဖျက်ရေးဥပဒေပုဒ်မ ၅၀(က)ဖြင့် ယခုလထဲမှာပင် အမှုဖွင့်ဖမ်းဆီးခံထားရသည်။
ပြည်သူ့ပါတီ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဦးရဲနိုင်အောင်ကမူ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့်ရက်ကို ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အနေဖြင့် ၎င်းတို့တစ်ဖွဲ့တည်းမဆုံးဖြတ်ဘဲ ကျန်နိုင်ငံရေးပါတီများ၊ ရွေးကောက်ပွဲ အထောက်အကူပြုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ညှိနှိုင်းဆုံးဖြတ်သင့်ကြောင်း ပြောဆိုသည်။
၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ရန်မှာ ကိုဗစ်နိုင်တင်းရောဂါကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်း ရှိမရှိပေါ်တွင် မူတည်နေပြီး ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ရေးထက် ကပ်ရောဂါကို ကျော်လွှားနိုင်ရေးက ပိုမိုအရေးကြီးသည်ဟု ၎င်းကပြောသည်။
