
ပုသိမ် – စိုက်ပျိုးရေးဌာန ပညာပေးရေးလုပ်ငန်းအတွက် ဝန်ထမ်း အင်အား နည်းပါးနေပြီး ဓာတ်မြေသြဇာလိုမျိုး ဓာတုဆေးတွေ အသုံးပြုမှုနဲ့ ပတ်သက်လို့ အပြစ်ပေးအရေးယူမှုတွေ အားနည်းနေတယ်လို့ ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရ အဖွဲ့ အဖွဲ့ဝင် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနှင့် ဆည်မြောင်းဌာန ဝန်ကြီး ဦးဘဟိန်းက ပြောပါတယ်။
မကြာသေးခင်က Myanmar Now နဲ့ တွေ့ဆုံရာမှာ ဝန်ကြီးက လယ်လုပ်သား ရှားပါးမှု၊ ကောင်းမွန်သော မျိုးစပါး၊ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းတွင် လုပ်ငန်းရှင်တချို့၏ လက်ဝါးကြီးအုပ်မှု၊ စိုက်ပျိုးရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေး၊ အရည်အသွေးမီ ဓာတ်မြေသြဇာတို့အကြောင်း ပြောပြထားပါတယ်။
မေး – ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှာ ဒေသခံတွေ အများအပြား ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေ အဖြစ် တခြားဒေသကို ထွက်ခွာနေကြတာ ဘာကြောင့်လဲ။
ဖြေ – ကျွန်တော့်ရဲ့ ဧရာဝတီတိုင်းမှာနေတဲ့ အတွေ့အကြုံအရပြောရမယ်ဆိုရင် တိုင်းဒေသကြီးအတွင်းမှာရှိတဲ့ ရေသယံဇာတ၊ မြေသယံဇာတ၊ ငါးသယံဇာတတွေကို အသုံးပြုတဲ့အခါမှာ မျှမျှတတ ခွဲဝေ အသုံးမပြုနိုင်တဲ့အကြောင်းဟာ အဓိကအကြောင်းရင်းပဲ။ ကျေးရွာတစ်ရွာမှာ လယ်သမား မိသားစုတွေ၊ မြေမဲ့ ယာမဲ့ ရာသီချိန်လုပ်သားတွေ၊ ရေလုပ်သားမိသားစု အဖွဲ့အစည်းရှိမယ်။ သုံးမျိုးရှိတာပေါ့ဗျာ။ ပန်းတနော် ဆိုရင် တချို့ရွာတွေက ရေလုပ်သားတွေချည်းပဲ နေတာဗျ။ ပြီးတော့ ပန်းတနော်ဟာ ဧရာဝတီတိုင်းအတွင်းမှာ အင်းချောင်းအများဆုံးရှိတဲ့မြို့နယ်ဗျ။ အဲဒီတော့ ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ ရေလုပ်သားချည်းပဲရှိတဲ့ ရွာတစ်ရွာမှာ အိမ်ခြေသုံးရာရှိတယ် ဆိုပါစို့၊ အိမ်ခြေ နှစ်ရာလောက်မှာ ရှိတဲ့လူငယ်၊ လူရွယ်တွေ က ရွာမှာ မရှိတော့ဘူး။ ပြောင်းရွှေ့လုပ်သားတွေအနေနဲ့ လှိုင်သာယာတို့လို၊ ယိုးဒယားတို့လို မလေးရှားတို့လို ဒီလိုတွေ သူတို့ထွက်ကုန်ကြရတယ်ဗျ။ ဒါဟာ ဘာလဲဆိုတော့ ရေလုပ်သားတွေရဲ့ ဘဝက နှစ်ပေါင်း နှစ်ဆယ်ကျော်လောက်ကို ငါးဖမ်းလုပ်ကွက်တွေနားကို မကပ်နိုင်တော့ဘူး။ ငါးလုပ်ငန်းက လက်ဝါကြီးအုပ်လေလံစနစ် ဖြစ်သွားတယ်။ ပိုက်ဆံချမ်းသာတဲ့သူတွေက အကုန်လုံး အင်းတွေလိုက်ဆွဲတယ်။ လေလံအောင်တဲ့အင်းသားကြီးက ဒုတိယလူကို ရောင်းလိုက်တယ်။ ဒုတိယလူက တတိယလူဖြစ်တဲ့ ရေလုပ်သားငယ်တွေကို ရောင်းတယ်။ အဲဒီတော့ ရေလုပ်သားငယ်တွေက မတန်တဆနဲ့ အင်းလုပ်ငန်းတွေကို ပေးဝယ်ပြီးတော့မှ သူတို့ခဗျာမှာ ငါးဖမ်းခွင့်တွေ ရကြတယ်။ ဒီလိုမျိုးဖြစ်လာတာက နှစ်ပေါင်း နှစ်ဆယ်ကျော်ပြီ။ ဒီရေလုပ်သားစုတွေ ဘယ်လိုလုပ်ခံနိုင်မှာလည်းဗျ။ ဘဝကို ဘယ်လိုလုပ်မှမရပ်တည်နိုင်တော့ဘူး။ ဒါက ရေလုပ်သားနဲ့ ဥပမာ။
နောက် လယ်ယာလုပ်ငန်းနဲ့ ဥပမာ တစ်ခုပေးမယ်။ ဧရာဝတီတိုင်းမှာ လယ်သမား ၃ဝ ရာခိုင်နှုန်းလောက်က သုံး ဧက လောက်ပဲလုပ်နိုင်တယ်။ လယ်သမား ၂ဝ ရာခိုင်နှုန်းကျော်လောက်က သုံး ဧက အောက်မှာပဲလုပ်နိုင်တယ်။ အဲဒီတော့ ၅ဝ ရာခိုင်နှုန်းသော လယ်သမားတွေက အသေးစားတွေဆိုတော့ စဉ်းစားကြည့် မြေသယံဇာတ ခွဲဝေအသုံးပြုမှုမှာ မျှတမှုမရှိဘူးလို့ ပြောရမှာပေါ့။ ဆိုလိုတာက ဆင်လည်း ဆင်စာ၊ ဆိတ်လည်း ဆိတ်စာ ဖန်တီးပေးရမှာကို။ အခုဟာက အဲဒီလို ဖန်တီးမပေးနိုင်ဘူးလေ။
မေး – ဘယ်သူတွေက လက်ဝါးကြီးအုပ်နေတာလဲ ။
ဖြေ – လက်ဝါးကြီးအုပ်တယ်ဆိုတာက ရနိုင်သမျှ ယူနိုင်တဲ့သူတွေက လက်ဝါးကြီးအုပ်တာပေါ့ဗျာ။ ဥပမာ အင်းဆိုရင်လည်း အင်းသားကြီးတွေက လက်ဝါးကြီးအုပ်တာပေါ့ဗျာ။ မြေဆိုရင်လည်း မြေကို ရောင်းကုန်ပစ္စည်းလို သဘောထား ပြီးတော့ ဝယ်ယူနိုင်တဲ့သူတွေက လက်ဝါးကြီးအုပ်တာပေါ့ဗျာ။ ဆင်းရဲတဲ့သူက ပိုပိုပြီး ဆင်းရဲလာတာပေါ့ဗျာ။ သယံဇာတတွေကို မျှမျှတတ အသုံးမပြုနိုင်တဲ့ အခါကျတော့ ဧရာဝတီတိုင်းမှာ ဆင်းရဲတဲ့သူက အရမ်းဆင်းရဲပြီးတော့၊ ချမ်းသာတဲ့သူက အရမ်းချမ်းသာတဲ့အနေအထား ဖြစ်သွားတာ။ အဲဒီမှာ အင်မတန် သယံဇာတ ပေါကြွယ်တဲ့တိုင်းကြီးထဲမှာ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားအများဆုံးတွေ ပေါ်လာတော့တာ။
မေး – အလုပ်သမားရှားပါးမှုက လယ်ယာမြေအခန်း ကဏ္ဍမှာ ဘယ်လောက်ထိခိုက်လဲ။
ဖြေ – အလုပ်သမား ရှားသွားတဲ့ အခါကျတော့ စပါးစိုက်ကျတဲ့အခါမှာ ပျိုးထောင်ကောက်စိုက်နဲ့ မစိုက်နိုင်ကြတော့ဘူး၊ ကြဲပက် ပြီးတော့ စိုက်ရတော့တာပေါ့။ ကြဲပက်ပြီးစိုက်ရတော့ မျိုးစေ့နှုန်းတွေက ပိုကုန်တာပေါ့ဗျာ။ တစ်ဧကကို တစ်တင်းလောက်ကုန်တယ်ဆိုရင် ဆယ်ဧက စိုက်တဲ့သူက ဆယ်တင်းလောက် ကုန်တာပေါ့ဗျာ။ မျိုးတစ်တင်းကို ၆,ဝဝဝ နှုန်းနဲ့တွက်ဦး အလဟဿဖြစ်သွားတဲ့ငွေက ၆ဝ,ဝဝဝ လောက် ဖြစ်သွားတာဗျ။ ၆ဝ,ဝဝဝ လောက်ဆိုတာက ဓာတ်မြေသြဇာ သုံးအိတ်ဖိုးလောက် ဖြစ်သွားတာ၊ အဲဒါက အရှင်းဆုံးဥပမာ တစ်ခုပေါ့ဗျာ။ ရိတ်သိမ်းချိန်မှာလည်း ဒီလိုပဲ မိုးနဲ့ လေနဲ့ လုရိတ်ရတဲ့အခါမှာ လုပ်သားရှားတဲ့အခါကျတော့ စပါးတွေ မိုးမိသွားပြီဆိုရင် လယ်ယာလုပ်သား ရှားပါးတဲ့ အခါကျတော့ စပါးတွေ ထိခိုက်တာမျိုး ကြုံရတာပေါ့ဗျာ။ ဒီနေရာမှာ စက်တွေက အစားဝင်တာပေါ့ဗျာ။ အစားဝင်လည်း ဒီစက်တွေကို ဝယ်ယူနိုင်တဲ့ လယ်သမားဆိုတာက သိပ်မရှိဘူးဗျ။ ပြီးတော့ ငှားရမ်းတဲ့ကုမ္ပဏီတွေက အင်မတန်နည်းနေတဲ့အခါကျတော့ လယ်သမားရဲ့ လိုအပ်ချက်နဲ့ စက်အရေအတွက်နဲ့က မမျှတဘူး။ အချိန်မီ မရိတ်နိုင်ဘူး။ စိုက်ရေးပျိုးရေးဆိုတာက ရာသီဥတုနဲ့ အချိန်ကာလနဲ့ ဒီလိုလုပ်ရတာ။ စက်ရုံတွေလို နားလိုက်ဦးမယ်ဆိုပြီး နားလို့ရတာမဟုတ်ဘူးဗျ။ ဒါတွေက ထင်သာမြင်သာတဲ့ ဥပမာတွေပေါ့ဗျာ။
မေး – လုပ်သားရှားပါးလို့ ဒုက္ခရောက်တာတွေကို ဌာနဆိုင်ရာတွေကရော ဘယ်လိုကူညီလဲ။
ဖြေ – လုပ်ကြပါတယ်။ ဥပမာ Hire Purchase System ဆိုတာ ရှိတယ်။ အဲဒါက စက်ပစ္စည်းတစ်ခုကို သူ့ကို ငှားလိုက်တယ်၊ ငှားလိုက်ပြီးတော့ ဘယ်နှနှစ်ကို ဘယ်လောက်နှုန်းနဲ့ ငွေချေပေါ့ဗျာ။ နှစ်လည်း စေ့သွားရော အဲဒါကို သူပိုင်သွားတာပေါ့။ အရစ်ကျနဲ့ ချေရတာပေါ့။ ငှားရောင်းစနစ်ပေါ့ဗျာ။ အဲဒါကို စက်မှုလယ်ယာတို့၊ သမ တို့က လုပ်ပေးပါတယ်။
မေး – ဘယ်ဒေသတွေကရော အဲဒီ ဝန်ဆောင်မှုကို ရကြလဲဗျ။
ဖြေ – ရကြပါတယ်။ ကန့်သတ်ချက် မရှိပါဘူးဗျာ။ များများလုပ်ပါစေလို့တောင် ဆုတောင်းနေရတာ။ လယ်သမားမတတ်နိုင်လို့ မဝယ်တာတော့ မတတ်နိုင်ဘူးပေါ့ဗျာ။ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ကတော့ ငှားဝယ်စနစ်တွေ များများလုပ်ပါစေလို့ တောင် ဆုတောင်းနေရတာ။
မေး – အစိုးရဘက်ကဝန်ဆောင်မှု တိုးမြှင့်ပေးတာ ရှိလား။
ဖြေ – တိုးမြှင့်ပေးဖို့ဆိုတာက နိုင်ငံတော်ရဲ့ စွမ်းရည်အပေါ်မှာ အများကြီး မူတည်တယ်။ နိုင်ငံတော်မှာ ငွေကြေးဘယ်လောက်ရှိသလဲဆိုတာ အရေးကြီးတယ်။ ကျုပ်တို့တိုင်းပြည်က မွဲတဲ့တိုင်းပြည်ဗျ။ ကိုယ်မှ မပြည့်တာ မပြည့်တဲ့သူတွေကို ဖြည့်ပေးလို့ ရမလားဗျ။
မေး – နောက် ဓာတ်မြေသြဇာတွေက အခု တံဆိပ်တွေမျိုးစုံနဲ့ ဝင်လာကျတယ်။ အခုက ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ဆိုတော့ ဒီဟာတွေက အရမ်း တွင်ကျယ်ကြတယ်။ မသမာမှုတွေရော ရှိလား။
ဖြေ – အနည်းနဲ့အများတော့ ရှိတာပေါ့ဗျာ။ ဒီမှာကတော့ များများစစ်၊ စစ်ပြီးတွေ့ရင် အရေးယူဆိုပြီးတော့ စိုက်ပျိုးရေး (ဌာန) ကိုတော့ ကျွန်တော် လမ်းညွှန်ထားပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့မှာ ဓာတ်မြေသြဇာဥပဒေတွေ ရှိတယ်။ ပိုးသတ်ဆေးဥပဒေတွေ ရှိတယ်။ မျိုးစေ့ဥပဒေတွေ ရှိတယ်။ အဲဒီဥပဒေတွေနဲ့ တိတိကျကျ လိုက်နာပြီး ဆောင်ရွက်ကျဖို့ ပြောထားပါတယ်။ ရှိပါတယ်။ မရှိဘူးလို့တော့ ပြောလို့မရပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အိမ်နီးနားချင်းနိုင်ငံတွေကလည်း ကျုပ်တို့နိုင်ငံကို အချဉ်လို့သဘောထားတာဗျ။ ကျုပ်တို့ ဆီက ကုန်သည်ပွဲစားတွေကလည်း လယ်သမားအပေါ် မတရားလုပ်ဖို့ စဉ်းစားတာဗျ။ အဲဒီလို ကုန်သည်ပွဲစားတွေကလည်း ရှိတယ်ဗျ။ လယ်သမားဆိုတာကတော့ သိတဲ့အတိုင်းပဲဗျာ။ လိမ်ရင်တော့ ခံကြရတာပဲဗျ။ အမှန်အကန်သမားတွေ ရှိသလို လိမ်တဲ့သူတွေလည်း ရှိတာကိုးဗျ။
မေး – အဲ့ဒါကို မခံရအောင် မြေသြဇာကို ဓာတ်ခွဲတာတွေဘာတွေရော လုပ်လား။
ဖြေ – လုပ်တယ်ဗျ။ ကျွန်တော်ဝန်ထမ်းဘဝတုန်းကဆိုရင်လည်း ဒီဟာကို လုပ်တယ်။ လုပ်ပေမဲ့ ခက်တာက ဆိုင်တွေမှာ နမူနာတင်ထားတဲ့ဟာတွေကို သွားပြီးတော့ စစ်တဲ့အခါမှာ သူတို့က ဘယ်လိုသတင်းရလဲမသိဘူး အစစ်တွေကို တင်ထားရော။ အတုပေါ်ဖို့ဆိုတာက တော်တော်လေးခဲယဉ်တဲ့သဘော။ ကျွန်တော်တို့က တချို့ဟာတွေကို တားမြစ်ထားလို့ မသုံးရဘူးလို့ ပြောပေမဲ့လည်း ဒီဆေးတွေရဲ့ အာနိသင်တွေက ကောင်းတဲ့အခါကျတော့ လယ်သမားတွေက ပြောလည်း နားမထောင်တာတွေ ရှိတာပေါ့။ သူတို့က ဆေးဖျန်းလိုက်ပြီဆိုရင် ချက်ချင်း (ပိုး) သေသွားတာကို သဘောကျတာကိုးဗျ။
မေး – အဲ့ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပညာပေးတာတွေ လုပ်ပါသလား။
ဖြေ – ဒါတွေက စိုက်ပျိုးရေးကလုပ်တာဗျ။ လုပ်ကြတယ် ဆိုပေမဲ့လည်း အချိုးချကြည့်လိုက်ရင် စိုက်ပျိုးပညာပေးရေးဝန်ထမ်းတစ်ယောက်က လယ်သမား ၃,ဝဝဝ ကျော်လောက် ကိုင်နေရတာဗျ။ လယ်သမားအချိုးနဲ့ စိုက်ပျိုးပညာပေး ဝန်ထမ်းအချိုးက တော်တော့်ကို ကွာဟလွန်းနေတာပေါ့ဗျာ။
ခက်တယ်ဗျ။ ဥပဒေတွေရှိပေမဲ့လည်း ပြစ်ဒဏ်တွေက နည်းနည်း လျော့နေတယ် ထင်တယ်ဗျ။ ဥပမာ ဆေးဝါးအတု၊ နောက် အစားအသောက်တွေထဲမှာ ဆိုးဆေးတွေပေါ့ဗျာ။ ပြီးတော့ ဖော်မလင်လို ဓာတုပစ္စည်းတွေပေါ့ဗျာ။ ငါးပိရည်ထဲမှာ ယူရီးယား ထည့်တာမျိုးတွေ။ ဆိုးဆေးတွေထည့်တာမျိုးတွေပေါ့ဗျာ။ ဥပမာ အစားအသောက်တွေထဲမှာ ဓာတုဆေးတွေ ဆိုးဆေးတွေ ဒါတွေက မိသားစုလိုက် အဆိပ်ကြွေးသတ်တဲ့သဘောပဲဗျ။ လူသတ်မှုပဲဗျ။ ဒါပေမဲ့ ပြစ်ဒဏ်ကျတော့ ပေါ့လွန်းတယ်။ ထိုက်သင့်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်မျိုးကိုတော့ ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းသင့်တယ်လို့တော့ မြင်တာပေါ့ဗျာ။
လုပ်သားရှားပါးတဲ့ ကိစ္စကို အကြံပြုလို့မရဘူးဗျ။ အကောင်းဆုံးဖြေရှင်းချက်က ကျေးရွာတွေမှာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းနဲ့ ဝင်ငွေရအောင်လုပ်ပေးတဲ့နည်းလမ်းပဲဗျ။ ဒီနည်းလမ်းမှ ချမှတ်မပေးရင်တော့ ရွာတွေကနေပြီးတော့ ခွာနေကြဦးမှာပဲဗျ။ ဘယ်သူမှ ကိုယ့်ရွာကို ပစ်မသွားချင်ဘူးဗျ။
မေး – နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း စပါးဈေးက ကျနေတယ်။ စပါး ဈေးကောင်းရအောင် ဘယ်လိုတွေ လုပ်ဆောင်သင့်တယ်လို့ လယ်သမားတွေကို အကြံပေးချင်ပါသလဲ။
ဖြေ – ဈေးကောင်းရချင်ရင်တော့ နိုင်ငံခြားကို များများ တင်ပို့နိုင်အောင်လုပ်ရမှာပဲဗျ။ နိုင်ငံခြားတင်ပို့ဖို့ဆိုတာက ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းအားအရ၊ အရည်အသွေးအရ၊ ဈေးနှုန်းအရ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း ရှိရမယ်။ ယှဉ်ပြိုင်နိုင်စွမ်း သုံးခုပေါ့ဗျာ။ အခု ကျွန်တော်တို့ ဆီက လယ်သမားက အရင်းအနှီးမတတ်နိုင်တော့ ပါးပါးလေးရင်းပြီးတော့ နည်းနည်းလေးထုတ်လုပ်တဲ့ ထုတ်လုပ်မှုနည်းလမ်းကို သွားတာပေါ့ဗျာ။ အဲဒီတော့ ထုတ်လုပ်မှုစွမ်းအားလည်း မရှိဘူး။ အရည်အသွေးညံ့တဲ့ စပါးကို ကြိတ်ခွဲလိုက်တဲ့အခါကျတော့ အရည်သွေးညံ့တဲ့ဆန်ပဲ ထွက်လာမှာပေါ့။ အရည်အသွေးညံ့တဲ့ဆန်ကို နိုင်ငံခြားပို့လို့ ဘယ်လိုလုပ်ဈေးကွက်ကရတော့မလဲဗျ။
မေး – လယ်သမားတွေက မျိုးကောင်းမျိုးစေ့တွေ ဘာလို့မရတာလဲ။
ဖြေ – မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ရှိလည်း လယ်သမားရဲ့ ထုတ်လုပ်မှုအပေါ်မှာ မူတည်တယ်လေ။ ထုတ်လုပ်မှုက အရင်းအနှီးလည်း သုံးရမယ်။ နည်းပညာလည်း သုံးရမယ်။ ဒါမှ စပါးကောင်းရတာကိုးဗျ။ မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ကို ကျွန်တော်တို့ ဝယ်လိုက်ပြီဆိုပါတော့ လယ်သမားက မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ကို မတတ်နိုင်ဘူးဗျ။ ပြီးတော့ မျိုးကောင်းမျိုးသန့်လည်း များများစားစား မရှိဘူးဗျ။ လယ်သမားကို ကာဗာဖြစ်အောင် ထုတ်မပေးနိုင်ဘူးဗျ။ အရင်တုန်းက လယ်သမားက စပါးရိတ်တော့မယ်ဆိုရင် စပါးတွေ ရင့်မှည့်နေပြီဆိုရင် လယ်သမားကြီးတွေက တစ်ခါတည်း ပြောင်းဖူးဖက်ဆေးလိပ်ကြီးတွေနဲ့ ခံတွင်းကို သပြီးတော့ ခေါင်လံတွေ ရွေးနေတာဗျ။ ရိတ်တော့လည်း ခေါင်လံတွေ ရွေးရိတ်တာဗျ။ ခြွေလှေ့တော့လည်း သီးခြားခြွေလှေ့တာဗျ။ သိမ်းတော့လည်း သီးခြားသိမ်းတာဗျ။ နောက်နှစ်မှာမှ အဲဒီခေါင်လံရွေးထားတဲ့မျိုးကို စိုက်တာဗျ။ ဒါ ရှေးတုန်းက ကျုပ်တို့မိဘဘိုးဘွားတွေ။ အခုဟာက လယ်သမားက စိုက်ချိန်ရောက်မှ ဆန်စက်ပိုင်ရှင်ဆီ၊ ဆန်ကုန်သည် ပွဲစားဆီ သွားဝယ်တာဗျ။ ဝယ်တော့ သူ့ဆန်တွေထဲမှာ ဂိုဒေါင်ထဲမှာ အရောရော အနှောအနှောတွေဗျ။ ထွက်လာတဲ့ စပါးက ဘယ်လိုလုပ် ကောင်းတော့မလဲဗျ။ ဒါတွေက လယ်သမားရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့လည်း ဆိုင်တယ်။ နိုင်ငံတော်ရဲ့ ပံ့ပိုးပေးမှုနဲ့လည်း ဆိုင်တယ်။ နိုင်ငံတော်ကလည်း မျိုးကောင်းမျိုးသန့်တွေ အများကြီး ထုတ်လုပ်ပေးရမယ်။ ပြီးတော့ လယ်သမားတွေလည်း မျိုးကောင်းမျိုးသန့်တွေ သုံးချင်တဲ့ စိတ်မျိုးဖြစ်ပေါ်အောင် ပညာပေးရမှာပေါ့။ ရှေးတုန်းက ကျုပ်တို့ မိဘဘိုးဘွားတွေက မျိုးကောင်းမျိုးသန့် သုံးရမယ် ဆိုတာ သိတယ်ဗျ။ ဒီနေ့လယ်သမားတွေက သိတော့သိတယ် မလိုက်နာနိုင်ကြတော့ဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ မရင်းနှီးနိုင်ကြဘူးလေ။ စပါးဈေးက မကောင်းဘူး။ နဂိုတုန်းက စပါးဈေးကောင်းတယ်ဆိုတာက တရုတ်ကို မှောင်ခိုပို့ရတာကိုးဗျ။ အခု ပြည်ပထွက်မယ့် ဆန်တွေက ပုံနေရောဗျာ။ ဆန်တွေပုံနေရင် ဘယ်စက်ပိုင် ဘယ်ဆန်ကုန်သည်ပွဲစားက စပါးသွားဝယ်တော့မလဲဗျ။ အဲဒီမှာ စပါးဈေး ထိုးကျတာပဲဗျာ။
မေး – မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ရအောင် ကူညီနေတာ မရှိဘူးလား။
ဖြေ – စိုက်ပျိုးရေးဌာနက လုပ်တာပေါ့ဗျာ။ ကျွန်တော်ဆိုရင် ဒီနှစ် နှစ်စမှာ မြန်မာနိုင်ငံဆန်စပါးအသင်းချုပ် အကူအညီနဲ့ ကန်ထရိုက်လယ်ယာစနစ်တွေ လုပ်ဖို့ပေါ့။ မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ထုတ်လုပ်တဲ့ဇုန် လုပ်မယ်။ ထွက်လာတဲ့ မျိုးသန့်စပါးတွေကို Export ဇုန်မှာ စိုက်မယ်။ ဇုန်နှစ်ဇုန် ခွဲပြီးတော့ အဲဒီလို လုပ်ဖို့ပဲ။ ဒါပေမဲ့ ခက်တာက မစွန့်စားချင်ကြဘူးဗျ။ ဆန်ကုန်သည်၊ ဆန်ပွဲစားတွေ၊ စက်ပိုင်တွေဗျ။ သူတို့စွန့်စားနိုင်အောင်ဆိုတာက Union Level (ဗဟိုအစိုးရအဆင့်) က ဥပဒေအထောက်အပံ့တွေ၊ မူဝါဒတွေနဲ့ အထောက်အပံ့လုပ်ထားမှ သူတို့ကလည်း စွန့်စားရဲမှာပေါ့ဗျ။ နိုင်ငံတော်ရဲ့ လိုအပ်ချက်နဲ့ ဆိုင်သွားတယ်။ နိုင်ငံတော်နဲ့ ချီပြီးတော့ ဖြေရှင်းမှ ရမယ့်အလုပ်ဗျ။ ပိုက်ဆံက လည်း မတတ်နိုင်ဘူး။ မျိုးကောင်းမျိုးသန့်တွေကို တစ်မြို့နယ်ကို ဧက တစ်ရာလောက်၊ တစ်မြို့နယ်ကို ဧက တစ်ရာလောက်ပေါ့၊ အဲဒီလောက်ပဲ တတ်နိုင်တယ်။ ထွက်လာတဲ့ မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ကို ကျွန်တော်တို့ ခြောက်သိန်းဈေးနဲ့ ပေးဝယ်တယ်။ အပြင်မှာ သုံးသိန်းဈေးလောက် ပေါက်နေတာ။ အဲဒီလိုမျိုး တစ်တိုင်းလုံးကို လုပ်နိုင်ရင် လယ်သမား သက်သာတာပေါ့ဗျ။ အခုက အဲဒီလို မလုပ်နိုင်ဘူး။ လုပ်နိုင်တဲ့ နည်းတစ်ခုရှိတယ်။ အပ်ကုန်အာမခံကြွေးစနစ်ဆိုတာ ရှိတယ်။ အဲဒီစနစ်ကို ကျင့်သုံးမယ်ဆိုရင်လည်း လယ်သမားတွေ ဒီလောက်အထိ အောက်ဈေး မကျဘူးပေါ့ဗျာ။ ဈေးကောင်းကိုစောင့်နိုင်တဲ့ အနေအထားမျိုး ဖြစ်သွားမယ်။ ။