မြန်မာ့အကျပ်အတည်းအတွင်း ဒါကာ၏ အခန်းကဏ္ဍ

နိုဘယ်ဆုရှင် ပါမောက္ခ မိုဟာမက် ယူနွတ်၏ ခေါင်းဆောင်မှုအောက်တွင် အနာဂတ်အတွက် ရောင်နီသန်းလာသော ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို တစ်ကမ္ဘာလုံးက မျှော်လင့်တကြီးနှင့် စောင့်ကြည့်နေကြသည်။ ပဋိပက္ခများစွာနှင့် နှစ်ရှည်လများ မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေခဲ့သော ဤဒေသတွင် ကျောင်းသားများဦးဆောင်သည့် ဆန္ဒပြမှုများနှင့် နိုင်ငံရေးအုံကြွမှုများကြား နိုဘယ်ဆုရှင် ယူနွတ် အာဏာရလာသည်မှာ ဒီမိုကရေစီနှင့် တရားမျှတမှု၏ အောင်မြင်မှုပြယုဂ်တစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်း၍ တိုင်းပြည်ပြန်လည် ထူထောင်ရန် ရှေးရှုသည်ဆိုသော်ငြား၊ အကူအညီအလွန်အမင်းလိုအပ်နေသော အိမ်နီးချင်း မြန်မာနိုင်ငံဆီသို့ စောင်းငဲ့ကြည့်ရှုပေးရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ခေါင်းဆောင်သစ်ထံ အပူတပြင်း တောင်းဆိုမှုများရှိလာသည်။ နိုဘယ်ဆုရှင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် တစ်ချိန်က မျှော်လင့်ချက်မီးရှုးတန်ဆောင် ဖြစ်ခဲ့သော မြန်မာပြည်သည် ၂၀၂၁ခုနှစ် စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဒုက္ခဆင်းရဲတွင်းသို့ တစ်မုဟုတ်ချင်း သက်ဆင်းခဲ့ရသည်။ 

လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်လုနီးပါး ဖြစ်နေသော မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူသောင်းပေါင်းများစွာတို့သည် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော အာဏာရှင်စစ်အုပ်စု၏ ထောင်သွင်းအကျဥ်းချမှုများ၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုများနှင့် သတ်ဖြတ်မှုများကို ရင်ဆိုင်နေကြရသည်။ အကျဥ်းကျခံနေရသောသူများထဲတွင် မြန်မာနိုင်ငံလွတ်လပ်ရေးအတွက် ကြိုးပမ်းရုန်းကန်ရမှု၏ သင်္ကေတဖြစ်သော ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ တစ်ကိုယ်တည်း အကျဥ်းစံနေရသည့် သူ၏ ကံကြမ္မာ မည်သို့မည်ပုံ ဖြစ်လာမည်ကို မသိနိုင်ပါ။ 

နိုင်ငံတကာ အာရုံစူးစိုက်မှုကိုခံရသည့် ရိုဟင်ဂျာအကျပ်အတည်းသည် ဖယ်ကျဥ်လျစ်လျူရှုခံရသည့် လူမျိုးစုအပေါ် မည်သို့မည်ပုံ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ ဖိနှိပ်ကြသည်ကို မီးမောင်းထိုးပြသကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။ သို့သော် အာဏာပိုင်တို့၏ အကြမ်းဖက်မှုကို ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ထိခိုက်ခံစားခဲ့ရသည့် မြန်မာအတွက်မူ ထိုအဖြစ်ဆိုးမှာ နိုင်ငံ့သမိုင်း၏ စာမျက်နှာ တစ်နေရာစာမျှသာလျှင် ဖြစ်ပါသည်။

ထိုကဲ့သို့ အဖြစ်ဆိုးမျိုးကို ကြုံတွေ့ခံစားရသည်မှာ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးစု သာမကဘဲ၊ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုကို နှစ်ရှည်လများ ခံစားနေရသည့် အမျိုးမျိုးသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများလည်း ပါဝင်သည်။  ၂၀၁၇ခုနှစ်တွင် အာရကန် ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်(ARSA) ၏ တိုက်ခိုက်မှုကို စစ်တပ်က တုံ့ပြန်ဖြိုခွင်းသောအခါ၊ ထိုပြဿနာကို ကိုင်တွင်ဖြေရှင်းရန် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကြိုးပမ်းခဲ့သမျှ သဲထဲရေသွန်ဖြစ်ခဲ့ရသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ အကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းရန်နှင့် လေ့လာရန် ကုလသမဂ္ဂအထွေထွေ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ဟောင်း ကိုဖီအာနန် (ယခုကွယ်လွန်)ကို တာဝန်ပေးရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချခဲ့သည်ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တရားမျှတမှုရှိရေး ဦးစားပေးသည့် သူ၏စိတ်စေတနာကို ပြတ်ပြတ်သားသား မြင်နိုင်ပါသည်။ သို့သော် ပြဿနာသည် လျင်မြန်စွာ ကြီးထွားလာကာ နေရာအနှံ့မှ ပြည်သူတို့အတိဒုက္ခရောက်၍ အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးရမှု များပြားလာသည်။ 

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ ခေါင်းဆောင်အသစ်ဖြစ်သူ ပါမောက္ခ ယူနွတ်ထံတွင် သမားရိုးကျမဟုတ်ဘဲ သြဇာလွှမ်းမိုးနိုင်သည့် အခြေအနေမျိုးရှိသည်။ သူ၏တိုင်းပြည်သည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသည့်အပြင်၊ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များ ဝင်ရောက်ခိုလှုံသည့် နေရာလည်း ဖြစ်သည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်သည် ၎င်း၏နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်အတွင်း ကောင်းမွန်သောပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်စေနိုင်သည်သာမကဘဲ၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည်ထွန်းကားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအကျဥ်းသားများ ပြန်လည်လွတ်မြောက်ရေးတို့အတွက် တွန်းအားပေးရာတွင် အင်အားကြီးသော အထောက်အပံ့ ဖြစ်လာနိုင်သည်။ 

ယူနွတ်၏ အစိုးရသည် နိုင်ငံသားအားလုံး၏ လုံခြုံမှု၊ အထူးသဖြင့် တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် ခိုလှုံနေသော ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် တစ်သန်းတို့ ကောင်းမွန်စွာ ရှင်သန်နိုင်ရေး အကာကွယ်ပေးရန် အရေးတကြီးလိုအပ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ်က သြဂုတ်လ ၁၆ရက်နေ့ရက်စွဲဖြင့် ပေးပို့ခဲ့သောစာတွင် အသားပေး​ ရေးသားထားသည်။

လူမျိုးစုများ အမှန်တကယ် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး၊ ရိုဟင်ဂျာများ မြန်မာပြည်သို့ ဘေးကင်းစွာ ပြန်လာနိုင်ရေးတို့အတွက် တစ်ခုတည်းသော မျှော်လင့်ချက်မှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့်တကွ ဒီမိုကရေစီနှင့်အညီ ရွေးကောက်တင်မြောက်ထားသော အစိုးရတစ်ရပ်လုံး ချက်ချင်း ပြန်လည်လွတ်မြောက်နိုင်မှသာလျှင် အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ 

ထို့ကြောင့် အန်တိုနီယို၏ စာသည် လသာတုန်း ဗိုင်းငင်သည့်ပမာ အချိန်ကိုက် ရောက်လာသည်ဟု ဆိုရမည်။ “ယခုလိုသမိုင်းဝင်ပြီး မွန်မြတ်တဲ့ ရလဒ်ကို ဖော်ဆောင်နိုင်မယ့် အဓိကသော့ချက်ဟာ ခင်ဗျားဖြစ်တယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ယုံကြည်ပါတယ်”ဟု အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ်က ထိုစာတွင် ရေးသားထားသည်။ 

ကမ္ဘာပေါ်တွင် အမှန်တရားကို ဖုံးကွယ်သည့် ဖြေရှင်းရခက်သော ပြဿနာတစ်ရပ်ရှိပါသည်။  ထိုသည်မှာ ဖြစ်ပွားနေသော အကျပ်အတည်းများ၊ ဘေးဒုက္ခများကို မီးလောင်ရာလေပင့် လုပ်တတ်သည့် သတင်းမှားများနှင့် အဖြစ်မှန်ကို ချဲ့ကားပုံမှားရိုက်မှုများပင် ဖြစ်သည်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည် များစွာသောလူတို့၏ ကဲ့ရဲ့ ရှုတ်ချမှုများကို ခံခဲ့ရသည်။ သူ၏ဘဝ မှတ်ကျောက်တိုင်သည်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်တပ်နှင့် ပူးပေါင်းသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်အမျိုးမျိုးကြောင့် ယိုင်နဲ့ခဲ့ရသည်။ သို့သော် ထိုစွပ်စွဲမှုများ အခြေမြစ်မရှိ မှားယွင်းကြောင်း သိသာထင်ရှားစေသည့် သက်သေအထောက်အထားများစွာရှိပါသည်။ 

ကျွန်တော်နှင့် ကျွန်တော့်လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် Fergus Harlow တို့ အတူတကွ ပြုစုခဲ့သည့် အတွဲ ၄တွဲပါ သော စာအုပ်စီးရီးတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ မိန့်ခွန်းများနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို နှစ်ရှည်လများ အသေးစိတ်မှတ်တမ်းတင်ထားပါသည်။ ထိုမှတ်တမ်းများကို ကြည့်ရှုပါက တရားမျှတမှုနှင့် ဒီမိုကရေစီကို မမှိတ်မသုန် ဦးထိပ်ထားသော ခေါင်းဆောင်တစ်ဦး၏ တည်ကြည်ပြတ်သားမှုကို ကွင်းကွင်းကွက်ကွက် မြင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံ၏အခြေအနေသည် လျင်မြန်စွာ ဆိုးရွားလာနေပြီ ဖြစ်သည်။ ရုရှားနှင့် တရုတ်စသည့် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံတို့ ထောက်ပံ့သော လက်နက်ခဲယမ်းများသည် ပဋိပက္ခမီးကို ပိုမိုလောက်မြိုက်စေကာ၊ တိုင်းပြည်ကိုလည်း ချောက်နက်အတွင်းသို့ တွန်းပို့နေသည်။

နိုင်ငံတကာသည် ထိုအခြင်းအရာကို မမြင်ချင်ယောင်ဆောင် လျစ်လျူရှု၍ မရတော့ပါ။ ဤအခြေအနေမျိုးဖြစ်ပွားနေခြင်းကြောင့် ပါမောက္ခ ယူနွတ်ထံ ကျွန်တော် မေတ္တာရပ်ခံ တောင်းဆိုရခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ အကြီးအကဲသည် သြဇာအာဏာသုံး၍ မြန်မာ့သမိုင်းကို တစ်ဆစ်ချိုးပြောင်းလဲနိုင်မည့် ရှားပါးသော အခွင့်အလမ်းကို ပေးစွမ်းနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ 

မြန်မာ့ဒီမိုကရက်တစ် ခေါင်းဆောင်များကို ချက်ချင်းလွှတ်ပေးရန်နှင့် တစ်နိုင်ငံလုံးကို ဝါးမျိုရန် ခြိမ်းခြောက်နေသော အကြမ်းဖက်မှုများကို ရပ်တန့်ရန် တောင်းဆိုသည့် “အာသောက ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်များ” (Ashoka Peace Accords) ကို ကျွန်တော်တို့ အဆိုပြုထားပါသည်။

နိုင်ငံတကာက ကျယ်ကျယ်လောင်လောင် တောင်းဆိုနေသည်မှာ အာဏာပိုင်များ တရားဝင်ခွင့်ပြုထားသည့် သတ်ဖြတ်မှုများ မဟုတ်ပါ။ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး တို့သာလျှင် ဖြစ်ပါသည်။ ဤအဆိုပြုလုပ်ဆောင်ချက်များသည် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ဒုတိယလှိုင်း၏ အစပျိုး ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ မှန်ကန်သော သစ္စာတရား၊ တည်ကြည်သော ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားတို့၏ တန်းခိုးစွမ်းပကားသည် အာဏာရှင်များကို အမြစ်ဖြတ်သုတ်သင်၍ မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေး ဒုတိယလှိုင်းကို အရှည်တည်တံ့စေနိုင်ပါသည်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ရှေ့နေ ဦးကိုနီ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရမှုသည် စွန့်စွန့်စားစား လောင်းကြေးထပ်ရမည့် အခြေအနေများကို ကျောရိုးစိမ့်ဖွယ် သတိပေးသကဲ့သို့ ရှိသည်။ မြေးငယ်ကိုပွေ့ချီထားသော ဦးကိုနီကို နေ့ခင်းကြောင်တောင် လူမြင်ကွင်းတွင် ရဲရဲတင်းတင်း သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်မှာ လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ပြစ်မှုတစ်ခုသာမဟုတ်တော့ပါ။

တရားမျှတမှုရှိရေး၊ လွတ်လပ်ရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ထိပါးလာခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ မြန်မာ့အရေးတွင် နိုင်ငံတကာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု အရေးတကြီးလိုအပ်ကြောင်း ထိုအကြမ်းဖက်လုပ်ကြံမှုက သက်သေခံနေပါသည်။ 

မြန်မာ့အရေးတွင် အပြောင်းအလဲဖြစ်စေနိုင်မည့် အာဏာမျိုး ပါမောက္ခယူနွတ်တွင် ရှိပါသည်။ သူ၏ အပြောအဆို၊ သူ၏ လွှမ်းမိုးမှုနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရား စွမ်းပကားသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် မတရားမှုများကို မီးမောင်းထိုးပြကာ၊ နိုင်ငံတကာက လျင်လျင်မြန်မြန် အရေးယူမှုများပြုလုပ်ရန် လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၏ လတ်တလောအောင်မြင်မှုသည် သတ္တိနှင့်ဗျတ္တိ ပေါင်းစည်းပါက ဆွတ်ခူးနိုင်မည့် ပန်းတိုင်ကို မျက်ဝါးထင်ထင်မြင်စေသည့် အားပေးမှု တွန်းအားလည်း ဖြစ်ပါသည်။ 

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံသားများကဲ့သို့ မြန်မာပြည်သူတို့သည်လည်း လွတ်လပ်မှု၊ တရားမျှတမှုနှင့် ဒီမိုကရေစီပြန်လည် ရှင်သန်နိုင်မှုကို လိုလားတောင့်တကြပါသည်။ မြန်မာ့အကျဥ်းထောင်များတွင်  နှစ်ရှည်လများ အကျဥ်းကျခံနေရသည့် ထောင်ချီသော နိုင်ငံရေး အကျဥ်းသားများနှင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်တို့၏ လွတ်မြောက်ရေးသည် မြန်မာပြည်၏ အနာဂတ်အတွက်သာ အရေးပါလိုအပ်သည် မဟုတ်ပါ၊ ကမ္ဘာကြီး သာယာဝပြောမှုအတွက် ဖြောင့်မတ်သောကျင့်ဝတ်နှင့်အညီ လုပ်သင့်လုပ်ထိုက်သည့် အရာလည်း ဖြစ်ပါသည်။ 

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် ၎င်း၏ ကိုယ်ပိုင် အနာဂတ်လမ်းကြောင်းပေါ် ရှေ့ဆက်လျှောက်သည့် နည်းတူ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးနှင့် တရားမျှတမှုရှိရေးတို့ကိုလည်း ဦးဆောင်လမ်းပြပေးနိုင်ပါသည်။ တစ်ကမ္ဘာလုံး စောင့်ကြည့်နေသောကြောင့် ယခုထက်ပိုပြီး လောင်းကြေးထပ်နိုင်စရာ၊ ဆုံးရှုံးနိုင်စရာလည်း မရှိတော့ပါ။

ယခုအချိန်သည် ရဲရင့်ပြတ်သားသော ခေါင်းဆောင်မှု၊ လူသားအားလုံးကို တညီတညွတ်တည်း ပေါင်းစည်းစေမည့် ကျင့်ဝတ်များကို မမှိတ်မသုန် လိုက်နာကျင့်သုံးမှုတို့ အရေးပါသည့် အခိုက်အတန့်ပင် ဖြစ်သည်။

(Alan Clements သည် လူ့အခွင့်အရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ၊ စုံစမ်းဖော်ထုတ်သတင်းများ ရေးသားသည့် သတင်းစာဆရာ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် ဘုန်းတော်ကြီး ဖြစ်ခဲ့ဖူးပြီး  “မြန်မာ့တော်လှန်ရေး၏ ဝိညာဉ်− ဒီမိုကရေစီလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် ဂုဏ်သိက္ခာအတွက်တိုက်ပွဲ” စာအုပ်ကို Leslie Kean နှင့် ပူးတွဲရေးသားသူဖြစ်သည်။ Bangkok Post သတင်းစာပါ ၎င်း၏ Dhaka’s role in Myanmar’s crisis အတွေးအမြင်ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ဆိုထားခြင်းဖြစ်သည်။)