ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ဒေသခံများ၏ နေ့စဉ်ဘဝကို ခြိမ်းခြောက်နေသော မြေမြှုပ်မိုင်းများ 

မြိုတိုင်းရင်းသူ ညီအစ်မနှစ်ဦးဖြစ်ကြသော ဒေါ်ခင်စံမေနှင့် မလှဖြူသည် ဇန်နဝါရီလဆန်းပိုင်း နေ့လယ်ခင်းတစ်ခုတွင် သူတို့နေထိုင်ရာ ကုလားတန်မြစ်ကမ်းဘေးရှိ ခပေါ်ရွာနှင့် တစ်မိုင်ခန့်အကွာ တောင်ကုန်းတစ်ခုပေါ်သို့ ထင်းခုတ်ထွက်ခဲ့ကြသည်။     

တောထဲကို ထင်းခုတ်သွားသည်က သူတို့အတွက် လုပ်ရိုးလုပ်စဉ်သာဖြစ်သည်။ သို့သော် ယခုတစ်ခေါက် ထင်းခုတ်အသွားတွင် မမျှော်လင့်ဘဲ အဖြစ်ဆိုးကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ထင်းတစ်ချောင်းမျှ မသယ်နိုင်ဘဲ ဒဏ်ရာဗရပွဖြင့် အနိုင်နိုင်ပြန်ခဲ့ရသည်။  

အစ်မကြီးဖြစ်သူ ဒေါ်ခင်စံမေ မြေမြှုပ်မိုင်း နင်းမိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အသက် ၄၃ နှစ်အရွယ် ဒေါ်ခင်စံမေမှာ မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် မျက်လုံးနှစ်ဖက်၊ လည်ပင်း၊ ဝမ်းဗိုက်နှင့် ခြေထောက်တို့တွင် ဒဏ်ရာအပြင်းအထန်ရကာ ကျောက်တော်ပြည်သူ့ဆေးရုံသို့ ရောက်သွားခဲ့ရသည်။

ဒဏ်ရာပြင်းထန်လွန်းသဖြင့် နောက်တစ်ရက်တွင် စစ်တွေဆေးရုံသို့ ထပ်ဆင့်ပို့ဆောင်ခဲ့ရသည်။ ဆေးရုံခုတင်ပေါ်တွင် သီတင်းနှစ်ပတ်ကြာ အလူးအလဲခံစားခဲ့ရပြီးနောက် ဒေါ်ခင်စံမေတစ်ယောက် မြေမြှုပ်မိုင်းဒဏ်ရာဖြင့်ပင် အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ 

ဒေါ်ခင်စံမေတို့မိသားစုတွင် ညီအစ်ကိုမောင်နှမ ၆ ယောက်ရှိပြီး ၎င်းတို့နေထိုင်ရာ ခပေါ်ရွာသည် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ကျောက်တော်မြို့နှင့် ၈ မိုင်ခန့် အကွာတွင်ရှိသည်။ အိမ်ခြေ ၈၀ ခန့်နှင့် လူဦးရေ ၄၀၀ ကျော်သာရှိသည့် မြိုတိုင်းရင်းသားများနေထိုင်ရာ ခပေါ်ရွာတွင် အများစုမှာ ဒေါ်ခင်စံမေတို့ကဲ့သို့ပင် ကျပန်းအလုပ်လုပ်ပြီး လယ်ယာလုပ်ကိုင်သူ အနည်းစုသာ ရှိသည်။ 

ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) နှင့် တပ်မတော်ကြား မကြာခဏတိုက်ပွဲဖြစ်ပွားလေ့ရှိသည့် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ မြို့နယ်များတွင် ကျောက်တော်လည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ဒေါ်ခင်စံမေတို့ ညီအစ်မနေထိုင်ရာ ခပေါ်ရွာအနီးတစ်ဝိုက်တွင် ၂၀၁၉ နှင့် ၂၀၂၀ အတွင်း သုံးကြိမ်ထက်မနည်း တိုက်ပွဲအပြင်းအထန် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

တိုက်ပွဲများအတွင်း မပေါက်ကွဲဘဲ ကျန်ရစ်ခဲ့သည့် လက်နက်ကျည်ဆန်များနှင့် မြေမြှုပ်မိုင်းများက ဒေသခံများ၏ နေ့စဉ်ဘဝကို ခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိသည်။ 

မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိမည်ကို စိုးရိမ်သဖြင့် မသွားရဲ မလာရဲဖြစ်ကာ လုပ်ကိုင်စားသောက်ရန် အခက်အခဲဖြစ်နေကြောင်း မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသူ ဒေါ်ခင်စံမေ၏မောင် ကျော်လှထွီးက ဆိုသည်။ 

“ကျွန်တော်တို့က တစ်ရက်လုပ်တာကို တစ်ရက်စားနေကြရတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဒီမိုင်းတွေကြောင့် အခက်အခဲအများကြီးရှိပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့က တောတောင်ကို မှီခိုပြီး လုပ်စားနေကြတာပါ။ အခု တောတောင်ကိုသွားရင်လည်း မိုင်းနင်းမိတာတွေရှိလို့ စိုးရိမ်ပြီး သွားလို့မရဖြစ်နေတယ်” ဟု ကျော်လှထွီးက ပြောသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ပြီးခဲ့သည့် နိုဝင်ဘာလဆန်းပိုင်းမှစ၍ တိုက်ပွဲများနှင့် ပစ်ခတ်မှုများ ရပ်တန့်နေခဲ့သည်။ ထိုသို့ တိုက်ပွဲများ ရပ်တန့်သွားသော်လည်း တိုက်ပွဲလက်ကျန် မြေမြှုပ်မိုင်းများက ဒေသခံများ၏ အသက်အန္တရာယ်ကို ခြိမ်းခြောက်နေဆဲဖြစ်သည်။ 

အသက်စည်းစိမ်ကို ခြိမ်းခြောက်နေသော မြေမြှုပ်မိုင်းများ 

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြီးခဲ့သည့် ၉ နှစ်တာကာလအတွင်း မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် သေဆုံးသူနှင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိသူ ၁,၉၀၀ ခန့်ရှိကြောင်း နိုဘယ်ဆုရရှိထားသည့် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံအခြေစိုက် Landmine and Cluster Munition Monitor မြေမြှုပ်မိုင်းရှင်းလင်းရေးအဖွဲ့က ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၁ နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ 

အဆိုပါအဖွဲ့၏ အစီရင်ခံစာအရ ၂၀၁၉ တစ်နှစ်တည်းတွင် မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် သေဆုံးသူ ၈၉ ဦးနှင့် ဒဏ်ရာရရှိသူ ၂၆၉ ဦးရှိခဲ့ပြီး ရှမ်း၊ ကချင်နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်တို့တွင် အရေအတွက်အများဆုံးဖြစ်သည်။ 

စစ်တွေအခြေစိုက် ရခိုင်တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်များအစည်းအရုံး (REC) ၏ အတွင်းရေးမှူး ဦးဇော်ဇော်ထွန်း၏ အဆိုအရမူ ရခိုင်တစ်ပြည်နယ်လုံးတွင် လက်ရှိအထိ မြေမြှုပ်မိုင်းနှင့် စစ်ကျန်လက်နက်ခဲယမ်းများကြောင့် အတိဒုက္ခရောက်သူ ၇၇ ဦးနှင့်  သေဆုံးသူ ၄၁ ဦးရှိသည်ဟု သိရသည်။ 

ယင်းဖြစ်စဉ်များအနက် ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၀ တွင် မင်းပြားမြို့နယ် စပါးထားကျေးရွာ၌ လူတစ်ဦးသေဆုံးကာ ၉ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်လည်း ပါဝင်သည်။ လူငယ်တစ်ဦးကောက်ရလာသည့် စစ်ကျန်ဗုံးသီးတစ်လုံးကို ကျေးရွာအတွင်းသို့ သယ်ယူလာပြီး ထုကွဲကြည့်ရာမှ ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။​

ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သူများမှာ အသက် ၁၂ နှစ်အရွယ် မောင်မြင့်စိုးနှင့် ၎င်း၏ မိသားစုဝင် ၃ ဦးဖြစ်သည်။ မောင်မြင့်စိုးမှာ ခြေထောက်နှစ်ဖက်နှင့် လက်တွင် ဒဏ်ရာပြင်းထန်စွာရရှိသွားပြီး မြောက်ဦးဆေးရုံမှတစ်ဆင့် စစ်တွေဆေးရုံသို့ ပြောင်း‌ရွေ့ခဲ့ရပြီး ဆေးကုသမှု ခံယူနေရဆဲဖြစ်သည်။  

၎င်း၏မိခင် ဒေါ်နုနုသန်းမှာ မြောက်ဦးဆေးရုံတွင် လက်ရှိဆေးကုသမှုခံယူနေပြီး အစ်မဖြစ်သူနှင့် ညီဖြစ်သူတို့မှာ မင်းပြားမြောင်းဘွေဆေးရုံတွင် တက်ရောက်ကုသနေရကြောင်း ဆွေမျိုးတော်စပ်သူများက ပြောသည်။

“ကျန်ရှိနေတဲ့ စစ်ကျန်လက်နက်တွေကို ဖယ်ရှားပေးဖို့ တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။ တောင်နဲ့ရွာက အနီးကပ်ဖြစ်နေတော့ ဒေသခံတွေက အသွားအလာတွေ ရှိနေကြတယ်။ နောက်ထပ် မရှိတော့ဘူးလို့လည်း ပြောလို့မရဘူး။ ကျွန်မတို့ကလေးတွေက ဗုံးသီးလို့လည်း မသိကြဘူး” ဟု မောင်မြင့်စိုး၏ အဒေါ်ဖြစ်သူ ဒေါ်လှတင်အေးက ပြောသည်။

ထိုသို့ ကလေးများက မသိနားမလည်၍ ထုကွဲကြည့်ရာမှ ဗုံးသီးပေါက်ကွဲမှုကြောင့် လူသေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရရှိခြင်း၊ ဝမ်းစာအတွက် မဖြစ်မနေ သွားလာလှုပ်ရှားရင်း မိုင်းထိမိခြင်းအပြင် တပ်မတော် သို့မဟုတ် AA က လမ်းပြဆောင်ရွက်ပေးရန် ခေါ်ဆောင်သွားရာမှ မိုင်းနင်းမိခြင်း အဖြစ်မျိုးလည်း ရှိသည်။​

၂၀၁၉ ခုနှစ် သြဂုတ်လအတွင်းက ခပေါ်ကျေးရွာမှပင် ဆယ်အိမ်မှူးတစ်ဦးနှင့် ရာအိမ်းမှူးတစ်ဦးကို တပ်မတော်စစ်ကြောင်းတစ်ခုက လမ်းပြအဖြစ် ခေါ်ဆောင်သွားစဉ် မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိသဖြင့် ရာအိမ်မှူးသေဆုံးကာ ဆယ်အိမ်မှူးဒဏ်ရာရရှိသွားခဲ့ကြောင်း ခပေါ်ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးပန်းသာက Myanmar Now ကို ပြောသည်။

“သူတို့ (အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့တွေ) လည်း သွားရင်းလာရင်းနဲ့ လမ်းမှာ မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ တွေ့ပြီးတော့ လမ်းခဏပြပေးပြောလို့ ရှေ့ကသွားတဲ့အချိန်မှာ မိုင်းပေါက်ကွဲမှုဖြစ်တာ” ဟု ဦးပန်းသာက ပြောသည်။

အသက်ဘေးလွတ်မြောက်သော်လည်း မြေမြှုပ်မိုင်းကြောင့် ကိုယ်လက်အင်္ဂါ ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများနှင့် မိုင်းစဒဏ်ရာများကို နှစ်ရှည်လများ ဆက်လက်ခံစားနေကြရသူများလည်း ရှိသည်။ 

မြောက်ဦးမြို့နယ် ညောင်ပင်လှကျေးရွာနေ ဒေါ်အဝိုင်းချေနှင့် ၎င်း၏ခင်ပွန်း ဦးဝင်းနိုင်တို့သည် ၂၀၁၉ ဇွန် ၃ တွင် ရွာပြင်ပရှိ တောင်ကုန်းတစ်ခုသို့ မျှစ်ခူးသွားရင်း မိုင်းနင်းမိခဲ့ကြသည်။ ခင်ပွန်းဖြစ်သူမှာ နေရာတွင်ပင် ပွဲချင်းပြီး သေဆုံးခဲ့ပြီး ဒေါ်အဝိုင်းချေမှာ ဒဏ်ရာများ ရရှိခဲ့သည်။ 

အသက် ၄၀ အရွယ် ဒေါ်အဝိုင်းချေမှာ မိုင်းထိမှန်ဒဏ်ရာများကို မြောက်ဦးမြို့ပြည်သူ့ဆေးရုံတွင် တစ်လကျော်ကြာ ဆေးကုသမှု ခံယူခဲ့ရသည်။ ပြင်ပဒဏ်ရာသက်သာသဖြင့် ဆေးရုံမှဆင်းခဲ့သော်လည်း တစ်နှစ်ခွဲခန့်အကြာတွင်မူ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ကျန်ရစ်သည့် မိုင်းစများကြောင့် နာကျင်ကိုက်ခဲသည့် ဝေဒနာကို မကြာခဏ ခံစားလာရသည်ဟု ဒေါ်အဝိုင်းချေက ဆိုသည်။​

၎င်းသည် ဘယ်ဘက်ဒူးဆစ်၊ ရင်ဝ၊ နှလုံးအိမ်တို့တွင် မိုင်းစထိမှန်ဒဏ်ရာ ရရှိသွားခြင်းဖြစ်ပြီး ထိုနေရာများမှာ ဖူးရောင်ကာ နာကျင်ကိုက်ခဲသည့် ဝေဒနာကို ခံစားနေရခြင်းဖြစ်သည်။  

“ဒဏ်ရာက အစတွေ ကျန်ခဲ့တဲ့နေရာတွေက အောင့်တယ်။ ကိုက်ခဲတယ်။ ဒဏ်ရာရတုန်းကလည်း မြောက်ဦးဆေးရုံမှာ တက်ခဲ့ရတယ်။ ဒဏ်ရာသက်သာလို့ ဆင်းသွားတာ။ အခုပြန်လို့ နေမကောင်းဖြစ်လာတယ်။ ဒဏ်ရာရတဲ့နေရာက မဲပြီး ဖူးရောင်နေတာကို မြင်နေရတယ်” ဟု ဒေါ်အဝိုင်းချေက ပြောသည်။

မိဘများမှာ အရွယ်အိုမင်းနေပြီဖြစ်သောကြောင့် ဝမ်းရေးမရှာဖွေနိုင်တော့သဖြင့် ဒေါ်အဝိုင်းချေမှာ လက်ရှိတွင် သားသမီးနှစ်ဦးနှင့်အတူ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ရောင်း၍ ဝမ်းရေးဖြေရှင်းနေရပြီး ဆေးကုမှုခံယူရန် ငွေရေးကြေးရေးအခက်အခဲရှိကြောင်း ၎င်းက ဆိုသည်။

မိုင်းအန္တရာယ်ကြောင့် နေရပ်မပြန်ရဲသော စစ်ရှောင်များ 

ပြီးခဲ့သည့် ကာလများအတွင်း တိုက်ပွဲများကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ရသူများမှာ ပစ်ခတ်မှုများ ရပ်တန့်သွားချိန်တွင် နေရပ်ပြန်လိုကြသော်လည်း မြေမြှုပ်မိုင်းနှင့် စစ်ကျန်လက်နက်ခဲယမ်းများကြောင့် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများ၊ သေဆုံးသူများ၏ သတင်းက ခြောက်လှန့်နေသည်။ 

စစ်ကျန်လက်နက်ခဲယမ်းများကို သိမ်းဆည်းကာ အစိုးရက တာဝန်ယူ၍ ပို့ဆောင်ပေးမှသာ ပြန်မည်ဟု မြို့ပေါ်စစ်ရှောင်စခန်းတစ်ခုသို့ ရောက်ရှိနေသူ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ် ဥယျာဉ်သာကျေးရွာမှ ဒေါ်တင်တင်အေးက ဆိုသည်။

“ပျက်စီးသွားတာကိုလည်း ပြန်လိုချင်တယ်။ အိမ်မရှိတော့ဘူး ကျွန်မတို့မှာ၊ မီးတိုက် (ရှို့) ပစ်ကြပြီ။ ပြန်လို့ရပြီဆိုပြီးတော့ လူတွေပြောသံတော့ ကြားလိုက်ရတယ်။ ပြန်လို့ရပြီဆိုလည်း ကျွန်မတို့က စဉ်းစားတယ်။ သူတို့မှာ လက်နက်အကြွင်းအကျန်တွေကို မသိမ်းဆည်းဘဲနဲ့ ထိုနေရာမှာပေါက်ရင်သေ၊ ဒီနေရာမှာပေါက်ရင်သေ၊ သေကြမှာ ထိခိုက်မှာကို ကျွန်မတို့ စိုးရိမ်တယ်” ဟု ဒေါ်တင်တင်အေးက ပြောသည်။

ဘူးသီးတောင်မြို့ပေါ်ရှိ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းအချို့မှ ပြည်သူများကို အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်ရှိသူအချို့က နေရပ်ပြန်လိုသည့် ဆန္ဒရှိမရှိ ဇန်နဝါရီလဆန်းပိုင်းတွင် လာရောက်မေးမြန်းခဲ့ရာ အာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းများက လုံခြုံရေးကို တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှု အပြည့်ဖြင့် လုပ်မပေးနိုင်ပါက မပြန်ရဲကြကြောင်း တုံ့ပြန်ခဲ့သည်ဟု ဘူးသီးတောင်မြို့ ရန်အောင်မြေဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းစစ်ရှောင်စခန်းတွင် နေထိုင်သူ ဦးဝမ်းမောင်က ဆိုသည်။ 

“အသက်အန္တရာယ်အရဆိုရင် မိုင်းတွေကို ကြောက်တယ်။ အဲဒီ (တိုက်ပွဲ) နေရာတွေက တောင်နဲ့ ရွာနဲ့ ကပ်နေတာ။ အိမ်လုပ်ဖို့ သစ်လုံးလေး၊ ဝါးလုံးလေးတွေကိုခုတ်ဖို့ မသွားရဘူးလား။ အဲလိုသွားဖို့လာဖို့ကို မိုင်းတွေဘာတွေ နင်းမိမှာကို ကျွန်တော်တို့ကြောက်တယ်” ဟု ဦးဝမ်းမောင်က ပြောသည်။

ဦးဝမ်းမောင်ကဲ့သို့ပင် မြေမြှုပ်မိုင်းအန္တရာယ်ကြောင့် နေရပ်မပြန်ရဲသူမှာ ရသေ့တောင်မြို့နယ် ကျောက်တန်းရွာမှ မြို့ပေါ်သို့ လာရောက်စစ်ရှောင်နေရသည့် စေတီတောင်စစ်ရှောင်စခန်းမှ မမေစုလှိုင် ဖြစ်သည်။ 

ရသေ့တောင်မြို့နယ် ကျောက်တန်းနယ်မြေသည် တိုက်ပွဲများပြင်းထန်စွာဖြစ်ပွားခဲ့သည့် နေရာဖြစ်ပြီး ထိုနေရာများတွင် မပေါက်ကွဲသေးသော လက်နက်ခဲယမ်းများရှိနိုင်သောကြောင့် ရှင်းလင်းမှု မပြုလုပ်ရသေးမီ နေရပ်မပြန်ရဲကြောင်း ၎င်းက ဆိုသည်။

“စစ်ရေးတိုက်ခိုက်မှုတွေကိုတော့ မုန်းပါတယ်။ တိုက်ခိုက်ပြီး ပစ်သတ်နေကြတာကို မုန်းတယ်။ အတတ်နိုင်ဆုံး အဲဒါမျိုး မဖြစ်စေချင်ဘူး။ နားလည်မှုတစ်ခု ရစေချင်တယ်။ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် ရန်ငြိုးထားနေမယ်ဆိုရင် ဘယ်တော့မှ အေးချမ်းမှာမဟုတ်တော့ဘူး” ဟု မမေစုလှိုင်က ပြောသည်။

မိုင်းရှင်းလင်းပေးရန် လွှတ်တော်တွင်အဆိုတင်

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း အနယ်နယ်အရပ်ရပ်က နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးလာသော စစ်ဘေးရှောင်များ အန္တရာယ်ကင်းစွာ နေရပ်ပြန်နိုင်ရေး မိုင်းရှင်းလင်းပေးရန် ဇန်နဝါရီ ၁၂ တွင် ရသေ့တောင်မြို့နယ် ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးဦးသန်းနိုင်က ပြည်နယ်လွှတ်တော်တွင် အဆိုတစ်ရပ် တင်သွင်းခဲ့သည်။

စစ်ဘေးရှောင်များ လုံခြုံအေးချမ်းစွာဖြင့် ၎င်းတို့နေရပ်သို့ ပြန်လည်သွားရောက် နေထိုင်နိုင်ရေးအတွက် ပြည်နယ်အစိုးရက ထိရောက်သော အကူအညီများပေးသင့်ကြောင်း ဦးဦးသန်းနိုင်၏ အဆိုနှင့် ပတ်သက်၍ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ၆ ဦးကလည်း ထောက်ခံဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။

အဆိုနှင့်ပတ်သက်၍ ရခိုင်ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ လုံခြုံရေးနှင့်နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီး ဗိုလ်မှူးကြီးမင်းသန့်ကမူ မြေမြှုပ်မိုင်းနှင့် စစ်ကျန်လက်နက်ခဲယမ်းများ တွေ့ရှိပါက သက်ဆိုင်ရာသို့ ချက်ချင်းသတင်းပို့ တင်ပြသွားမည်ဆိုပါက အန္တရာယ်နည်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်ပြည်နယ်လွှတ်တော်တွင် တုံ့ပြန်ပြောဆိုခဲ့သည်။

”ကလေးတွေက ထင်းသွားခုတ်တယ်။ ဗုံးသီးတွေ့လို့ ယူလာတယ်။ အဲဒီဗုံးသီးကို ထုတယ်။ ဝိုင်းကြည့်တယ်။ ထိတယ်။ စိတ်မကောင်းစရာပါ။ ဒါတွေက မဖြစ်သင့်တဲ့ကိစ္စတွေပါ” ဟုလည်း ၎င်းက ပြောဆိုသည်။

တပ်စခန်းများလုံခြုံရေးအတွက် တပ်မတော်က မြေမြှုပ်မိုင်းများထောင်ပါက မှတ်ပုံတင်စနစ်ဖြင့် ထောင်လေ့ရှိပြီး အချိန်မရွေး ပြန်လည်ဖော်ယူနိုင်ကြောင်း၊ တောတွင်း၌ အခြားအဖွဲ့အစည်းက ထောင်ထားသည့်မိုင်းဆိုပါက ရှင်းရန်ခက်သည်ဟုလည်း ဗိုလ်မှူးကြီးမင်းသန့်က လွှတ်တော်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားခဲ့ဖူးသည့် ကရင်ပြည်နယ်နှင့် ကချင်ပြည်နယ်တို့တွင် မိုင်းရှင်းလင်းရေးကို စီမံချက်တစ်ခုအနေဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ကရင်ပြည်နယ်တွင် ပြီးမြောက်နီးပါး ဖြစ်နေပြီဟု ၎င်းက ဆိုသည်။​

“ကျွန်တော်တို့ဆီမှာတော့ အခုမှစရမယ့် အနေအထားပါ။ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် အနေအထားလေးက သူ့ဟာနဲ့သူ စာချုပ်စာတမ်း သဘောတူလက်မှတ်ထိုးတဲ့ကိစ္စ ပြီးမြောက်သွားတဲ့အခါမှာ ကျွန်တော်တို့ တပ်ဘက်ကနေ တာဝန်ယူပြီးတော့ လုပ်သွားမဲ့အပိုင်းတွေ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားသည်။ 

မိုင်းအန္တရာယ် အသိပညာပေးမှုကို လူမှုဝန်ထမ်းကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေးဝန်ကြီးဌာနက လုပ်ဆောင်လျက်ရှိနေပြီး အချိန်ကိုက်လုပ်ဆောင်နိုင်ရန် အစိုးရမဟုတ်သော အခြားအဖွဲ့အစည်းများကလည်း ရပ်ရွာပြည်သူများနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မှသာ အန္တရာယ်ကင်းလိမ့်မည်ဟု ဗိုလ်မှူးကြီးမင်းသန့်က ဆိုသည်။​

မိုင်းအန္တရာယ်အသိပညာပေးမှုများကို အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်သည့် ရခိုင်မျိုးနွယ်စုများအစည်းအရုံး (REC) နှင့် ဝံလက်ဖောင်ဒေးရှင်းကလည်း လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်အတွင်း မြေပုံမြို့နယ်နှင့် ယခုနှစ်အတွင်း ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့နယ်နှင့် ကျောက်တော်မြို့နယ်ရှိ ရပ်ရွာနှင့် စစ်ဘေးရှောင်စခန်းများတွင် ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ဝံလက်ဖောင်ဒေးရှင်းမှ ဒါရိုက်တာ ဦးခိုင်ကောင်းစံက ပြောသည်။

တပ်မတော်နှင့် အစိုးရဖွဲ့တို့ ပူးပေါင်း၍ စစ်ဘေးရှောင်များ နေရပ်ပြန်နိုင်ရေးအတွက် ၎င်းတို့နေထိုင်ခဲ့သည့် နယ်မြေဒေသများနှင့် မှီခိုနေရသည့် တောတောင်များအတွင်း မိုင်းရှင်းလင်းရေး လုပ်ဆောင်ပေးပြီးမှသာ နေရပ်ပြန်ရေးလှုံ့ဆော်ပေးသင့်ကြောင်း ၎င်းက ဆက်ပြောသည်။

“နောက်ထပ် ဒုက္ခသည်စခန်းထဲကသော်လည်းကောင်း၊ ရပ်ရွာထဲကသော်လည်းကောင်း လူတွေ မိုင်းဒဏ်ကို မခံစားရအောင်ဆိုပြီးတော့ အသိပညာပေးမှုတွေ လုပ်ပေးတာဖြစ်တယ်” ဟု ဦးခိုင်ကောင်းစံက ပြောသည်။

တိုက်ပွဲအထပ်ထပ်ကြောင့် အသက်အိုးအိမ်လုံခြုံမှုကို ပြီးခဲ့သည့် နှစ်နှစ်ကျော်အတွင်း နေ့နေညည စိုးရိမ်နေခဲ့ကြရသည့် ရခိုင်ပြည်သူများသည် ယခုအချိန်တွင် သေနတ်ပစ်ခတ်မှုများကို မရှောင်ကွင်းကြရတော့သော်လည်း မမြင်ရသည့် မြေမြှုပ်မိုင်းများကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန်မှာ ခက်ခဲလွန်းလှပေသည်။ 

ထင်းခုတ်သွားရင်း မျက်စိရှေ့တွင် အစ်မဖြစ်သူ မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိသည့် အဖြစ်မျိုး မိသားစုဝင် နောက်တစ်ဦးတွင် ထပ်ဖြစ်မည်ကို ခပေါ်ရွာသူ ဒေါ်လှဖြူက စိုးရိမ်လျက်ရှိသည်။​ အသက်ဘေးရှိနေသော်လည်း ဝမ်းရေးခက်သည့် အတိဒုက္ခလည်း ရှိနေပြန်သည်။  

“ကျွန်မတို့က ထင်းခုတ်ပြီး ဆန်နဲ့ လှည့် (လဲလှယ်) ပြီး စားသောက်နေကြတာပါ။ စီးပွားရေးလည်းမရှိပါ။ အခု ဘယ်လိုလုပ်စားရမှာလည်း မသိတော့ဘူး” ဟု မြေမြှုပ်မိုင်းနှင့် ဝမ်းရေးကြား အန္တရာယ်နှင့် အခက်အခဲအပေါ် မလှဖြူက ညည်းတွားလိုက်သည်။