‘ဟွားဝေ’ ဟုခေါ်သော သို့လောသို့လောဖြစ်စရာ ကုမ္ပဏီတစ်ခုအကြောင်း

ဆန်းကြယ်သောဖောက်ထွင်းမှု

အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံ၏မြို့တော် အဒစ်အဘာဘာရှိ အာဖရိကသမဂ္ဂရုံးချုပ်အဆောက်အအုံသည် နေ့ခင်းနေရောင်အောက်တွင် တောက်ပြောင်နေသော အာကာသယာဉ်နှင့် သဏ္ဌာန်တူနေပါသည်။

တစ်ချိန်က ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှု၏ပြယုဂ် ဖြစ်ခဲ့ဖူးသော အီသီးယိုးပီးယားနိုင်ငံ၏ မြို့တော်တွင် အဆိုပါအဆောက်အအုံနှင့် ပူးတွဲပါရှိသည့် မိုးမျှော်တိုက်ကြီးကြောင့် ရုံးချုပ်သည် ထီးထီးကြီး ဖြစ်နေပါသည်။

အဆောက်အအုံ၏ဓာတ်လှေကားအတွင်း ဝင်ရောက်လာသော ဧည့်သည်များသည် တရုတ်ဘာသာဖြင့် ကြိုဆိုသည့်အသံကို ကြားရမည်ဖြစ်ပြီး အလှဆင်ထားသော ထန်းပင်တုများတွင်လည်း တရုတ်ဖွံ့ဖြိုးမှုဘဏ်၏အမှတ်တံဆိပ်ကို မြင်ကြရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုအဆောက်အအုံကြီးကို တရုတ်၏ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့ကြောင်း လူသိစေမည့် အမှတ်အသားများကို နေရာတကာ မြင်တွေ့ရမည် ဖြစ်သည်။

ရုံးချုပ်ကို တည်ဆောက်ရန် ပေကျင်းရှိ အစိုးရက ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဒေါ်လာသန်း ၂၀၀ မတည်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ပြီးစီးသော ထိုရုံးချုပ်ကို တရုတ်က ဒီဇိုင်းဆွဲခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးပေါ် ခေတ်မီကွန်ပျူတာစနစ်တစ်ခုလည်း ပါဝင်သည်။

ထိုအဆောက်အအုံသည် တရုတ်နှင့် အာဖရိကတိုက်တို့အကြား ရင်းနှီးချစ်ကြည်မှုကို ဖော်ဆောင်သည့် အမှတ်အသားအဖြစ် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ခံ့ခံ့ညားညားတည်ရှိခဲ့သည်။ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအတိုင်ပင်ခံကုမ္ပဏီ မက္ကင်းဇီ (McKinsey) ၏အဆိုအရ လွန်ခဲ့သည့် နှစ် ၂၀အတွင်း ကုန်သွယ်မှုသည် အရှိန်အဟုန်ဖြင့် တိုးတက်လျက်ရှိပြီး ခန့်မှန်းခြေ တစ်နှစ်လျှင် ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့် မြင့်တက်လျက်ရှိသည်။ အာဖရိကနိုင်ငံများ၏ အကြီးဆုံးစီးပွားရေးလက်တွဲဖော်မှာမူ တရုတ်ပင်ဖြစ်သည်။

သို့သော် ၂၀၁၈ ဇန်နဝါရီလတွင် ပြင်သစ်သတင်းစာ Le Monde Afriqueက အာဖရိကသမဂ္ဂ၏ ကွန်ပျူတာစနစ်သည် လုံခြုံမှုမရှိတော့ဟု ရေးသားလိုက်ရာတွင် အားလုံးတုန်လှုပ်သွားခဲ့သည်။

အာဖရိကသမဂ္ဂ၏ ဆာဗာရှိ သတင်းအချက်အလက်ဒေတာများကို ကီလိုမီတာ ၈,၀၀၀ အကွာအဝေးရှိ ရှန်ဟိုင်းမြို့၏ ဆာဗာများသို့ နေ့စဉ် ညဉ့်သန်းခေါင် ၁၂ နာရီမှ နံနက်၂ နာရီအတွင်း ကူးပြောင်းလျက်ရှိသည်မှာ ငါးနှစ်ကြာပြီဖြစ်ကြောင်း သတင်းစာက အထောက်အထားများစွာကို ကိုးကား၍ ရေးသားထားသည်။

ထိုကဲ့သို့ ဒေတာလွှဲပြောင်းမှုဖြစ်သည်မှာ ၁,၈၂၅ ရက်ဆက်တိုက် ရှိပြီဖြစ်သည်။

ရုံးပိတ်ချိန်အတွင်း ဝန်ထမ်းများမရှိသော်လည်း အာဖရိကသမဂ္ဂ၏ ဆာဗာပေါ်တွင် ကွန်ပျူတာများ အလုပ်လုပ်နှုန်း မြင့်တက်နေသည်ကို အလုပ်ကြိုးစားသော သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ဦးက သတိထားမိရာမှ ထိုဒေတာခိုးယူမှုကို ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု Le Monde Afrique က ရေးသားထားသည်။

ထို့နောက် အခြားထောက်လှမ်းရေးပစ္စည်းများ တပ်ဆင်ထားမှု ရှိမရှိ စစ်ဆေးရာမှ အဆောက်အအုံ၏ နံရံများနှင့် စားပွဲခုံများတွင် မိုက်ခရိုဖုန်းများနှင့် နားကြပ်ကိရိယာများ လျှို့ဝှက်တပ်ဆင်ထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်ဟု ဆိုသည်။

ထိုသတင်းကို တုံ့ပြန်မှုမှာ မြန်ဆန်ပါသည်။

အာဖရိကသမဂ္ဂနှင့် တရုတ်တို့သည် ထိုသတင်း မှားယွင်းကြောင်း၊ တစ်စထက်တစ်စ ရဲရင့်ကျားလျားလာသော တရုတ်နှင့် တစ်စထက်တစ်စ ကိုယ့်ခြေထောက်ပေါ်ကိုယ် ရပ်နိုင်လာနေသော အာဖရိကတို့အကြား ဆက်ဆံရေးပျက်ပြားအောင် အနောက်နိုင်ငံမီဒီယာများက လုပ်ကြံရေးသားထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း အတိုင်အဖောက်ညီစွာ လူသိရှင်ကြား ရှုတ်ချခဲ့သည်။

သို့သော် အာဖရိကသမဂ္ဂအရာရှိများသည် ၎င်းတို့အနေဖြင့် တရုတ်၏အကူအညီကို အားကိုးလွန်းခြင်းအပေါ်၊ ထိုသို့အားကိုးခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်မည့် အကျိုးရလဒ်များအပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်စွာ အချင်းချင်း တီးတိုးဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း Le Monde Afrique က ဆိုသည်။

ထိုအရှုပ်အထွေးများအကြား သတင်းမထုတ်ပြန်နိုင်ခဲ့သည် အကြောင်းအရာတစ်ခု ကျန်ပါသေးသည်။

ထိုသည်မှာ အာဖရိကသမဂ္ဂရုံးချုပ်အတွက် သတင်းအချက်အလက်နှင့် ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာစနစ်ကို အဓိကပံ့ပိုးပေးသော ကုမ္ပဏီသည် တရုတ်၏ အကျော်ကြားဆုံး ဆက်သွယ်ရေးကိရိယာများ ထုတ်လုပ်သည့် ဟွားဝေကုမ္ပဏီဖြစ်သည်ဆိုသော အချက်ပင်ဖြစ်သည်။

ကုမ္ပဏီဘက်ကမူ ထိုသတင်းပေါက်ကြားမှုသည် ၎င်းတို့နှင့် မည်သို့မျှ မသက်ဆိုင်ဟု ဆိုသည်။

ဟွားဝေသည် အာဖရိကသမဂ္ဂရုံးချုပ်အတွက် သတင်းအချက်အလက်နှင့် ဆက်သွယ်ရေးနည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာများတွင် အဓိကပံ့ပိုးပေးသော ကုမ္ပဏီဖြစ်သည်ဟု မဟာဗျူဟာမူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာများကို လေ့လာသုံးသပ်သည့် သြစတြေးလျနိုင်ငံ Australian Strategic Policy Institute မှ ဒန်နီယယ်ကေ့ဗ်က ပြောသည်။

“ဒီလိုပြောလို့ ဒေတာခိုးယူမှုမှာ ကုမ္ပဏီက အလိုတူအလိုပါလို့ ဆိုလိုတာမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ငါးနှစ်တိတိ နေ့စဉ် သတင်းအချက်အလက်အများအပြား ခိုးယူနေတာကို အာဖရိကသမဂ္ဂအဆောက်အအုံတစ်ခုလုံး၊ အထူးသဖြင့် သမဂ္ဂရဲ့သတင်းအချက်အလက်စင်တာအတွက် နည်းပညာထောက်ပံ့မှု အဓိကပေးနေတဲ့ ဟွားဝေလို ကုမ္ပဏီကြီးက လုံးဝမသိလိုက်ဘူးဆိုတာတော့ ယုတ္တိမရှိပါဘူး” ဟု ၎င်းက သုံးသပ်သည်။

ဟွားဝေမှပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ တစ်ဦးကမူ ဘီဘီစီကို ယခုလို ပြောသည်။ “အကယ်၍ အဒစ်မှာရှိတဲ့ အာဖရိကသမဂ္ဂပိုင် ကွန်ပျူတာတွေဆီကနေ ဒေတာတွေပေါက်ကြားတာမျိုး အချိန်အကြာကြီး ရှိခဲ့တယ်ဆိုရင်လည်း အဲဒါဟာဟွားဝေကနေ အာဖရိကသမဂ္ဂကို ပံ့ပိုးပေးတဲ့ နည်းပညာပြဿနာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဟွားဝေကပံ့ပိုးပေးတယ်ဆိုတဲ့ ဟာတွေထဲမှာ ဒေတာစင်တာအဆောက်အအုံတွေ ပါပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လို့ အဲဒီအဆောက်အအုံတွေထဲမှာ ဒေတာသိမ်းဆည်းတဲ့ ဒါမှမဟုတ် ဒေတာလွှဲပြောင်းပေးတဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ချက်တွေ မပါပါဘူး။”

သို့သော် တရုတ်အစိုးရသို့မဟုတ် အခြားပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးတစ်ယောက်က ဟွားဝေ၏ဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်ကို အသုံးပြုပြီး သုံးစွဲသူများထံမှ သတင်းအချက်အလက်များ ရယူခဲ့ကြောင်း သက်သေပြစရာ အထောက်အထား မရှိပါ။

အာဖရိကသမဂ္ဂ၏ဆက်သွယ်ရေးစနစ် ကျိုးပေါက်မှုဖြစ်ခဲ့ပါသည်ဟူ၍လည်း မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကမှ အတိအလင်း ဝန်ခံထားခြင်း မရှိပါ။

သို့သော် ထိုသတင်းများကြောင့် ဟွားဝေနှင့်ပတ်သက်ပြီး နှစ်နှင့်ချီသော သံသယများ ပွားစီးစေခဲ့သည်။ တရုတ်ကုမ္ပဏီကြီးတစ်ခုသည် တရုတ်အစိုးရ၏တစ်ဖက်လှည့်ဖြင့် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ခံနေရပြီလားဆိုသောအချက်ပင် ဖြစ်သည်။

ရန်ကျုံဖေးနှင့် အောင်မြင်လာသောဟွားဝေ

“လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်၃၀လောက် ကျွန်တော်ဒီလောကထဲ စဝင်လာတုန်းက တယ်လီဖုန်းတွေတောင် ကောင်းကောင်း မရှိသေးပါဘူး။ကျွန်တော်တို့အဲဒီတုန်းက သုံးခဲ့တဲ့ဖုန်းဆိုတာမျိုးက ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ရုပ်ရှင်တွေမှာတွေ့ရတဲ့ လက်နဲ့လှည့်ရတဲ့ဖုန်းမျိုးတွေပဲ။ အဲဒီတုန်းက ကျွန်တော်တို့မှာ ဖွံ့ဖြိုးမှု အတော်နောက်ကျခဲ့တာပေါ့။”

အထက်ပါစကားများကို ဟွားဝေ၏တည်ထောင်သူလည်းဖြစ်၊ ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်သည့် မစ္စတာရန်ကျုံဖေးက ရှန်ကျန်းမြို့ရှိ ဟွားဝေရုံးချုပ်တွင်ထိုင်ရင်း ကမ္ဘာ့ဒုတိယအကြီးဆုံး စမတ်ဖုန်းကုမ္ပဏီ၏ သမိုင်းကြောင်းအစကို ဘီဘီစီအား ဇာတ်ကြောင်းလှန် ပြောပြနေခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုရုံးချုပ်သည် မစ္စတာရန်၏ဘဝတစ်လျှောက် ကြိုးစားရယူခဲ့ရသော အောင်မြင်မှု၏ သက်သေခံအမှတ်အသားလည်း ဖြစ်သည်။

ရုံးချုပ်အဆောက်အအုံအတွင်း လှမ်းဝင်လိုက်သည်နှင့် အကောင်းစား မွှေးပွကော်ဇောနီ ခင်းထားသည့် ရှည်လျားသော စကျင်ကျောက်လှေကားထစ်များကို မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုလှေကားထိပ်တွင် ရိုးရာတရုတ်နှစ်သစ်ကူးမြင်ကွင်းကို လက်ရာမြောက်စွာ ရေးဆွဲထားသည့် ဧရာမပန်းချီကားချပ်ကြီးကို ရှုစားကြရမည်ဖြစ်သည်။

ကီလိုမီတာအနည်းငယ်အကွာအဝေးရှိ တုံးကွမ်မြို့တွင် အသစ်ဆောက်လုပ်ထားသော နောက်ဆုံးပေါ် ဟွားဝေအဆောက်အအုံကြီးမှာ ပို၍ပင် သားနားလှသေးသည်။ ကုမ္ပဏီ၏သုတေသနပညာရှင်များနှင့် ဝန်ထမ်းပေါင်း ၂၅,၀၀၀အတွက် ရည်စူး၍ ဒီဇိုင်းဆွဲ တည်ဆောက်ထားသော ထိုအဆောက်အအုံဝင်းကြီးတစ်ခုလုံးတွင် အိမ်ရာငယ်ပေါင်း ၁၂ခု ပါရှိသည်။ ထိုအိမ်ရာငယ်တစ်ခုချင်းစီသည် ပါရီ၊ ဘိုလော့ဂ်ညာနှင့် ဂရာနာဒါစသည့် ဥရောပမြို့များ၏ ဗိသုကာလက်ရာများကို ပုံတူကူး၍ တည်ဆောက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုအိမ်ရာငယ်လေးများကို ကြည့်ရသည်မှာ နာမည်ကြီး စီလီကွန်ဗယ်လီ(Silicom Valley) ကို ဝေါ့ဒစ်စနေ(Walt Disney) က ပြန်လည် အသက်သွင်းထားသည်နှင့် တူလှသည်။ ရောမကျောက်တိုင်ကြီးများဖြင့် အနားသတ်ထားသော စင်္ကြံရှည်ကြီးနှင့် ကဗျာဆန်ဆန် ပြင်သစ်ကဖေးဆိုင်များက ထိုဝင်းကြီးကို တန်ဆာဆင်ထားသည်။ ဝင်းကြီးတစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ ကူးလူးသွားလာနိုင်ရန် ပြေးဆွဲနေသည့် ရထားကလည်း ကျကျနန ပြုပြင်ထားသော ဥယျာဉ်များနှင့် ရေကန်အတုကို ဖြတ်သန်း ခုတ်မောင်းလျက်ရှိသည်။

ထိုမြင်ကွင်းသည် ကုမ္ပဏီစတင်တည်ထောင်ချိန် ၁၉၈၇ခုနှစ်က မစ္စတာရန် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် မြင်ကွင်းနှင့် လားလားမျှမဆိုင်၊ ခြားနားလွန်းသည်။

“တရုတ်ပြည်ကြီး ပြန်လည်တည်ထောင်ရေးစတဲ့အချိန်၊ ပေါ်လစီတွေ ပိုပြီးပွင့်လင်းလာတဲ့အချိန်မှာ ဟွားဝေကို ကျွန်တော် စတင်တည်ထောင်ခဲ့တာပါ။ အဲဒီအချိန်တုန်းက တရုတ်ပြည်ဟာ အစိုးရထိန်းချုပ်တဲ့ စီးပွားရေးစနစ်ကနေ ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို ကူးပြောင်းနေချိန်ပေါ့။ ကျွန်တော့်လိုလူမျိုးတောင် မပြောနဲ့၊ စီနီယာအကျဆုံး အစိုးရအရာရှိတွေတောင် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ဆိုတာ ဘာမှန်း ကွဲကွဲပြားပြား သိကြသေးတာမဟုတ်ဘူး။ စနစ် ထမြောက်ဖို့ ခဲယဉ်းတယ်လို့ ယူဆခဲ့ကြတာပေါ့” ဟု ရန်က ဆိုသည်။

ရန်ကို ထိုစဉ်က ဒုက္ခပင်လယ်ဝေခဲ့သော တရုတ်ပြည်၏အဆင်းရဲဆုံး၊ အရှုပ်အထွေးအများဆုံးဖြစ်သော နိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင် ၁၉၄၄ခုနှစ်က မွေးဖွားခဲ့သည်။

အချိန်အတော်ကြာအောင် ဒုက္ခဆင်းရဲမှတစ်ပါး အခြားသူ မသိခဲ့ပါပေ။ သူ့မိသားစုတွင် သူအပါအဝင် ကလေးခုနစ်ယောက် ရှိသည်။

“သူတို့တွေ အရမ်းဆင်းရဲခဲ့ကြတယ်.. ခက်ခဲရုန်းကန်ရမှုတွေကို သူ့ဘဝတစ်လျှောက်လုံး ခင်ဗျားတို့တွေ့ရမှာပါ။ သူကိုယ်တိုင်လည်း ဒီလိုပဲပြောတာပါပဲ” ဟု ရန်ကျုံဖေးနှင့် ဟွားဝေကုမ္ပဏီအကြောင်းစာအုပ်ကို ပူးတွဲရေးသားခဲ့သူ ဒေးဗစ်ဒီခရင်မာက ပြောသည်။

ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့် အလုပ်ကြမ်းဒဏ်များ ပိနေသော ဘဝမှ လွတ်မြောက်ဖို့ ထိုအချိန်က တရုတ်လူငယ်အများစု လုပ်နေကျအရာကို လုပ်ဖို့ရန် ကျုံဖေး ရွေးချယ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုသည်မှာ စစ်တပ်ထဲ ဝင်ဖို့ပင်ဖြစ်သည်။

“ကျွန်တော်က ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်ရဲ့ အဆင့်အနိမ့်ဆုံး တပ်သားထဲမှာ ပါတယ်။ ကျွန်တော် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ရတာ တပ်ဖွဲ့ထဲမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ရိုးရိုးဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ လုပ်ရတာပါပဲ။ အဲ့ဒီအချိန်တုန်းက ကျွန်တော်က စစ်တပ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုရဲ့ ကျွမ်းကျင်လုပ်သားတစ်ယောက်ပါ။ နောက်တော့မှ အင်ဂျင်နီယာ ဖြစ်လာတာပါ။”

တရုတ်ပြည်က စစ်တပ်အင်အားကို​ လျှော့ချချိန် ၁၉၈၃ခုနှစ်တွင် သူ စစ်တပ်ကို ကျောခိုင်းခဲ့ပြီး အီလက်ထရောနစ်လုပ်ငန်းကို လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။

သူ့အပြောအရဆိုလျှင် ပထမတော့ သူသည် ပါးနပ်သော လုပ်ငန်းရှင်တစ်ယောက် မဟုတ်ခဲ့ပါ။

“ကျွန်တော်က တပ်ထွက်တစ်ယောက်ပဲ။ တစ်သက်လုံး တပ်ထဲမှာ သူများအမိန့်ပေးတာကို လုပ်ရတာ အသားကျနေပြီ။ ရုတ်တရက်ကြီး ဈေးကွက်စီးပွားရေးထဲ ရောက်လာတော့ ဘာမှ မလုပ်တတ်မကိုင်တတ် ဖြစ်တာပေါ့။ ကျွန်တော် ပိုက်ဆံတွေ ဆုံးတယ်။ အလိမ်ခံရတယ်။ အနှပ်ခံခဲ့ရတယ်။”

သို့သော် ရန်သည် သင်လွယ်တတ်လွယ်သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ဥရောပရာဇဝင်နှင့် အနောက်တိုင်းစီးပွားရေးဗျူဟာများကို တစိုက်မတ်မတ် လေ့လာခဲ့သည်။

“ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ဆိုတာကို သေသေချာချာ သဘောပေါက်အောင် ကျွန်တော်လေ့လာခဲ့တယ်။ ဥရောပနဲ့အမေရိက ဥပဒေစာအုပ်တွေအပါအဝင် ဥပဒေစာအုပ်ကြီးတွေကို ဖတ်တယ်။ အဲဒီတုန်းက တရုတ်ဥပဒေအကြောင်း ရေးထားတဲ့ စာအုပ်တွေက သိပ်မရှိတော့ ဥရောပတို့အမေရိကတို့က ဥပဒေစာအုပ်တွေ ဖတ်ရတာပဲ။”

ငါးနှစ်တာ ကြာမြင့်ပြီးနောက် “ပြောင်မြောက်သောအောင်မြင်မှု” သို့မဟုတ် “စွမ်းဆောင်နိုင်သောတရုတ်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် ဟွားဝေ(Huawei) ကို သူ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ တရုတ်ကျေးလက်ဈေးကွက်များတွင် ခပ်ရိုးရိုးဆက်သွယ်ရေးကိရိယာများ ရောင်းချရန် ရည်ရွယ်၍ တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် နှစ်အနည်းအတွင်းတွင် ဟွားဝေသည် ကိရိယာများကို ကိုယ်တိုင် တီထွင်ထုတ်လုပ်လာနိုင်ခဲ့သည်။

၁၉၉၀ပြည့်လွန်အစောပိုင်းကာလတွင် ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်အတွက် ဆက်သွယ်ရေးကိရိယာများ တင်သွင်းရန် အစိုးရနှင့်ဟွားဝေ စာချုပ်ချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

၁၉၉၅ခုနှစ်တွင် ကျေးလက်ဈေးကွက်များတွင် အဓိကရောင်းချသည့် ကုမ္ပဏီ၏ရောင်းအား စုစုပေါင်းသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၂၀,၀၀၀ဝန်းကျင် ရှိလာသည်။

နောက်တစ်နှစ်တွင် ဟွားဝေသည် တရုတ်ပြည်၏ “ပြိုင်ဘက်ကင်း” ဟူသော ဘွဲ့ထူးကို ရရှိခဲ့သည်။ အစိုးရက နိုင်ငံခြားစီးပွားပြိုင်များအတွက် ဈေးကွက်ကို ပိတ်လိုက်သည့် အဓိပ္ပာယ်ပင်ဖြစ်သည်။

ထိုအချိန်တွင် တရုတ်ပြည်၏စီးပွားရေးသည် တစ်နှစ်လျှင် ပျမ်းမျှ ၁၀ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်လျက်ရှိသည်။ ထိုသည်မှာ နှယ်နှယ်ရရ မဟုတ်ပါ။ သို့သော် ဟွားဝေ၏ရောင်းအား တစ်ရှိန်ထိုး မြင့်တက်ချိန်မှာ နိုင်ငံခြားဈေးကွက်ကို စတင်ထိုးဖောက်သည့် ၂၀၀၀ပြည့်နှစ်တွင် ဖြစ်သည်။

၂၀၀၂ခုနှစ်တွင် ဟွားဝေ၏ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်ရောင်းအားသည် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၅၂သန်း ရှိပြီဖြစ်သည်။ ၂၀၀၅ခုနှစ်တွင်မူ နိုင်ငံတကာဈေးကွက်ရောင်းအားသည် ပြည်တွင်းဈေးကွက်ရောင်းအား၏ စံချိန်ကို ပထဆုံးအကြိမ် ချိုးနိုင်ခဲ့သည်။

စီးပွားရေးလောကသို့ ဝင်စက အတွေ့အကြုံများရခဲ့သည့် ရန်ကျုံဖေးသည် ရှယ်ယာဈေးကွက်၏ ဖြားယောင်းမှုများ မခံရအောင် ကုမ္ပဏီကို အကာအကွယ်ပေးခဲ့သည်။ ဟွားဝေသည် ပုဂ္ဂလိကပိုင်ကုမ္ပဏီဖြစ်ခြင်းကြောင့် ရရှိသည့် အကျိုးအမြတ်များကို ကုမ္ပဏီ၏သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများတွင် ပြန်လည်မြှုပ်နှံနိုင်ခဲ့သည်။ သုတေသနလုပ်ငန်းများအတွက် ဟွားဝေအသုံးပြုသည့် ရန်ပုံငွေသည် နှစ်စဉ်အမေရိကန်ဒေါ်လာ ဘီလျံ၂၀ခန့် ရှိသည်။ ထိုပမာဏသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အများဆုံးသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။

“အများပိုင်ကုမ္ပဏီတွေဆိုရင်တော့ သူတို့ရဲ့ငွေဝင်ငွေထွက်စာရင်းကို အရမ်းဂရုစိုက်ရတယ်။ သိပ်အများကြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလို့ မရဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများရင် အကျိုးအမြတ်နည်းမယ်။ အဲဒီအခါ သူတို့ရဲ့ရှယ်ယာဈေးတွေ ကျကုန်တာပေါ့။ ဟွားဝေမှာတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့စံသတ်မှတ်ချက်ကို ရရှိအောင်ပဲ ဦးတည်တယ်။ မြေကြီးကို မြေဩဇာ များများပေးရင် အသီးများများ သီးမယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ နားလည်တယ်။ ဒီလိုနည်းနဲ့ ကျွန်တော်တို့တွေ သူများထက်သာပြီး အောင်မြင်နိုင်တာပေါ့” ဟု မစ္စတာရန်က ဆိုသည်။

ကုမ္ပဏီတည်ထောင်စအချိန်က အဖြစ်အပျက်တစ်ခုကို ဖောက်သည်ချရမည်ဆိုလျှင် သူ့ဝန်ထမ်းများအတွက် ရန်က ချက်ပြုတ်ပေးလေ့ရှိသည်ဟု ဆိုသည် (ရန်က ချက်ပြုတ်ရသည်ကို ဝါသနာပါသည်ဟု ဆိုကြပါသည်။) တစ်နေ့တွင် ဝန်ထမ်းများအတွက် ရန် ချက်ပြုတ်နေစဉ် မီးဖိုဆောင်ထဲမှ ပြေးထွက်လာပြီး “နောင် နှစ်၂၀ကြာရင် ဟွားဝေဟာ ကမ္ဘာ့ဆက်သွယ်ရေးဈေးကွက်ကို အုပ်စိုးနိုင်တဲ့ ထိပ်သီးသုံးယောက်ထဲ ပါလိမ့်မယ်” ဟု တစ်ခန်းလုံးကြားအောင် ကြွေးကြော်သည်ဟု ဆိုပါသည်။

ထိုရည်မှန်းချက် အထမြောက်ခဲ့ပါသည်။ တကယ်တော့ ဟွားဝေ၏အောင်မြင်မှုသည် ရည်မှန်းထားသည်ထက်ပင် သာလွန်ခဲ့ပါပြီ။

ယနေ့တွင် ဟွားဝေသည် ဆက်သွယ်ရေးကိရိယာများကို ရောင်းချသည့် ကမ္ဘာ့အရောင်းသွက်ဆုံး ကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်နေပြီ ဖြစ်သည်။

အက်ပဲလ်(Apple) ကုမ္ပဏီကို အားကျအတုယူခဲ့ရသော ဟွားဝေသည် ယခုဆိုလျှင် အက်ပဲလ်ထက်ပိုပြီး စမတ်ဖုန်းများကို ရောင်းချနိုင်နေပြီ ဖြစ်သည်။

သို့သော် ဟွားဝေ၏အောင်မြင်မှုများနောက်တွင် အရိပ်မည်းကြီးက တကောက်ကောက် လိုက်ပါနေဆဲဖြစ်သည်။

ရန်ကျုံဖေးနှင့် ဟွာဟွေးသည် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီနှင့် အဆက်အသွယ်ရှိသောကြောင့် ကုမ္ပဏီ၏တစ်ဟုန်ထိုး အောင်မြင်မှုသည် တရုတ်၏တန်ခိုးထွားသော နိုင်ငံရေးသမားများနှင့် ပတ်သက်နေသောကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု သံသယများ ရှိလာသည်။ အမေရိကန်က ဟွားဝေအား တရုတ်အစိုးရ၏လက်ကိုင်တုတ်ဖြစ်သည်ဟု စွပ်စွဲသည်။

ထိုစွပ်စွဲချက်ကို ရန်က ငြင်းသည်။ “ဟွာဟွေး ဒီနေ့ဒီလိုမျိုး အောင်မြင်နေတာဟာ အချိတ်အဆက်ကောင်းကောင်းရှိလို့လို့ မထင်ကြပါနဲ့။ ရာနှုန်းပြည့်အစိုးရပိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေတောင် ကျရှုံးနေတဲ့အချိန်မှာ အချိတ်အဆက်ကောင်းကောင်းရှိရုံနဲ့ အောင်မြင်နိုင်ပါ့မလား။ ဟွားဝေအောင်မြင်တာဟာ ကျွန်တော်တို့အလုပ် ကြိုးစားလို့ပါ။”

ငြင်းဆန်ခုခံခြင်း

၂၀၁၈ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ၁ရက်နေ့ ဖြစ်သည်။ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်နှင့် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင်းပင်တို့ နှစ်ယောက် အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံ ဗျူနိုအေးရိစ်မြို့တော်တွင် ကျင်းပသည့် G20 ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွင် အကောင်းစား အမဲကင်နှင့် ညစာစားပြီး သကာရည်စမ်းထားသော ပန်ကိတ်လိပ်များကို အချိုတည်းနေကြသည်။

သူတို့နှစ်ဦး ဆွေးနွေးတိုင်ပင်စရာ အများကြီးရှိပါသည်။ အမေရိကန်နှင့်တရုတ်တို့ကြား ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ ဖြစ်လျက်ရှိပြီး အချင်းချင်းတင်ပို့သည့် သွင်းကုန်များကို အခွန်အခများ ကောက်ခံလျက်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် နှစ်နိုင်ငံလုံး၏ကုန်သွယ်ရေးတိုးတက်မှု ကျဆင်းနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းနေကြသည်။ ထိုသည်မှာ ကျဆင်းနေသော ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအခြေအနေကို ကိုင်လှုပ်နေသည့်အချက်ပင် ဖြစ်သည်။

ထိုအခြေအနေများကြားတွင် ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးက နှစ်နိုင်ငံကြားကုန်သွယ်ရေးတိုက်ပွဲကို ခေတ္တရပ်စဲထားရန် သဘောတူခဲ့ကြပြီး ဒေါ်နယ်ထရမ့်က “တရုတ်နှင့်ဆက်ဆံမှု အတော်လေးတိုးတက်လာပြီ”  ဟု သူ၏တွစ်တာအကောင့်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။

သို့သော် မိုင်ပေါင်းထောင်ပေါင်းများစွာ အကွာအဝေးရှိ ကနေဒါနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည့် လူဖမ်းပွဲတစ်ခုက ထိုနှစ်နိုင်ငံချစ်ကြည်ရေးကို သံသယဝင်စေခဲ့သည်။

ဟွားဝေ၏ဘဏ္ဍာရေးအရာရှိချုပ်လည်းဖြစ်ရန် ကျုံဖေး၏သမီးကြီးလည်းဖြစ်သူ မန်ဝန်ကျိုးကို ဗန်ကူးဗားလေဆိပ်၌ လေယာဉ်ပြောင်းစီးစဉ် ကနေဒါအရာရှိများက ဖမ်းဆီးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

အမေရိကန်၏ အီရန်အပေါ် ပိတ်ဆို့ထားမှုကို ဖောက်ဖျက်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲကာ သူမအား ဖမ်းဆီးစေခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

“သမီး အဖမ်းခံရတော့ အဖေဖြစ်တဲ့ ကျွန်တော် ရင်ကွဲရတာပေါ့။ ကျွန်တော့်ကလေး ဒီလိုဒုက္ခခံနေရတာ ဘယ်ကြည့်ရက်နိုင်ပါ့မလဲ ။ဒါပေမဲ့ ဖြစ်ပြီးတာတွေက ဖြစ်ပြီးခဲ့ပြီ။ ပြဿနာကို ဖြေရှင်းဖို့ ဥပဒေကိုပဲ အားကိုးရတော့မှာပဲ” ဟု ကြေကွဲနေသော မစ္စတာရန်က ဆိုသည်။

ဟွားဝေအတွက်တော့ ပြဿနာအစပင် ဖြစ်ပါသည်။ နှစ်လခန့်ကြာပြီးနောက် အမေရိကန်တရားရေးရာဌာနက ဟွားဝေနှင့်မန်ဝန်ကျိုးတို့အား စွဲချက်နှစ်ခုဖြင့် အမှုဖွင့်ခဲ့သည်။

ပထမစွဲချက်အရ ဟွားဝေနှင့်မန်ဝန်ကျိုးတို့သည် အီရန်ရှိလုပ်ငန်းများနှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်အစိုးရနှင့်ဘဏ်များအပေါ် လိမ်ညာမှုနှင့် အမှုရင်ဆိုင်နေရသည်။

ဒုတိယစွဲချက်ကို ရင်ဆိုင်နေရသည်မှာ ဟွားဝေဖြစ်ပြီး တရားမျှတမှုကို ပိတ်ပင်ခြင်းနှင့် ကုန်သွယ်ရေးလျှို့ဝှက်ချက်များကို ခိုးယူရန် ကြိုးစားခြင်းစသည့် ရာဇဝတ်မှုများ ပါဝင်သည်။

ထိုစွဲချက်များကို ဟွားဝေနှင့်မန်ဝန်ကျိုးတို့က ငြင်းဆိုခဲ့ကြသည်။

ကုန်သွယ်ရေးလျှို့ဝှက်ချက်များကို ခိုးယူသည်ဟူသည့်စွဲချက်၏ အဓိကတရားခံမှာT-Mobile တီမိုဘိုင်းက တီထွင်သည့် တတ်ပီ(Tappy) ဟု ခေါ်သည့် စက်ရုပ်ဖြစ်သည်။ တတ်ပီသည် လူ့လက်ချောင်းများအတိုင်း မိုဘိုင်းဖုန်း၏ဖန်သားပြင်ကို ခပ်မြန်မြန် နှိပ်ခြင်းအားဖြင့် တုံ့ပြန်မှုကို စမ်းသပ်သည့်ကိရိယာဖြစ်သည်။

ဥပဒေမှတ်တမ်းများအရ ဟွားဝေသည် တတ်ပီကို ဝယ်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။

ထိုစဉ်က တီမိုဘိုင်းသည် ဟွားဝေနှင့်လက်တွဲလုပ်ကိုင်နေသော်လည်း ၎င်း၏နည်းပညာကို အသုံးပြု၍ တီမိုဘိုင်း၏ပြိုင်ဘက်များအတွက် ဖုန်းများ ထုတ်လုပ်ပေးမည်ကို စိုးရိမ်၍ တရုတ်ကုမ္ပဏီ၏ကမ်းလှမ်းမှုကို ပယ်ချခဲ့သည်။

စွပ်စွဲမှုများအရဆိုလျှင် အမေရိကန်ရှိ ဟွားဝေ၏ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးသည် တတ်ပီ၏အသေးစိတ်တည်ဆောက်ပုံများကို တရုတ်ရှိ လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များထံ ပို့ပေးနိုင်ရန် တတ်ပီ၏စက်ရုပ်လက်ကို လွယ်အိတ်အတွင်း ထည့်ကာ ခိုးယူခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

ထိုသို့ခိုးယူသည်ကို လူမိသွားသောအခါ ဟွားဝေဝန်ထမ်းက သူ့အိတ်အတွင်းသို့ စက်ရုပ်လက် မတော်တဆ ကျခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်ဟု အသည်းအသန် ငြင်းဆိုသည်။

ဟွားဝေသည် ထိုဝန်ထမ်းအား အမိန့်ပေး ခိုင်းစေခဲ့ခြင်းမရှိကြောင်း အခိုင်အမာပြောကြားခဲ့ပြီး ထိုခိုးမှုကို ၂၀၁၄ခုနှစ်တွင် တရားရုံးပြင်ပ၌ ကျေအေးခဲ့သည်။ သို့သော် နောက်ဆုံးအမှု၏ အဓိကသက်သေမှာ တရုတ်ပြည်ရှိ မန်နေဂျာများနှင့် ကုမ္ပဏီ၏ အမေရိကန်ရှိဝန်ထမ်းကြား အပြန်အလှန် ပို့ခဲ့သော အီးမေးလ်များ ဖြစ်သည်။ ထိုအီးမေးလ်များအရ ဟွားဝေ၏စီမံရေးရာဌာနသည် ထိုသံသယရှိသော ခိုးယူမှုနှင့် ဆက်နွှယ်သည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။

စွဲချက်များတွင် ဟွားဝေ၏၂၀၁၃ခုနှစ် ဆုကြေးငွေပေးသည့် အစီအစဉ်အတွက် အသေးစိတ် သက်သေခံအချက်အလက်များ ပါဝင်သည်။ ထိုအစီအစဉ်သည် ပြိုင်ဘက်ကုမ္ပဏီများ၏ လျှို့ဝှက်သတင်းအချက်အလက်များကို ခိုးယူနိုင်သော ဟွားဝေဝန်ထမ်းများအား ဆုကြေးငွေပေးသည့် အစီအစဉ်ဖြစ်သည်။

ထိုအစီအစဉ်မျိုး မရှိခဲ့ပါဟု ဟွားဝေက ငြင်းဆိုသည်။

သို့သော် ကုန်သွယ်ရေးလျှို့ဝှက်ချက်များ ခိုးယူသည်ဟု စွပ်စွဲခံရသည်မှာ ဟွားဝေအတွက် ပထမဆုံးအကြိမ်တော့ မဟုတ်ပါ။ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်များအတွင်း စစ္စကို(Cisco) ၊ နော်တယ်(Nortel) နှင့် မော်တိုရိုလာ(Motorola) စသည့် ကုမ္ပဏီများသည် ခိုးမှုဖြင့် ဟွားဝေကို လက်ညှိုးထိုးခဲ့ကြသည်ချည်း ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်ကမူ ဟွားဝေအပေါ် ကုန်သွယ်ရေးသူလျှိုဟု ယူဆသည်ထက်ပို၍ စိုးရွံ့နေဆဲ ဖြစ်သည်။ ဟွားဝေအား တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏လက်ရုံးအဖြစ် အမေရိကန်ကမြင်နေသည်မှာ ဆယ်စုနှစ်တစ်စု ကျော်လွန်လာပြီဖြစ်သည်။

ပဉ္စမမျိုးဆက်ဟု တင်စားခေါ်ဝေါ်သည့် ဖိုက်ဂျီ(5G) မိုဘိုင်းအင်တာနက် ပေါ်ပေါက်လာချိန်တွင် စိုးရိမ်မှုများ ပိုမိုမြင့်တက်လာသည်။ ဖိုက်ဂျီမိုဘိုင်းအင်တာနက်သည် လက်ရှိထက် ၁၀ဆ သို့မဟုတ် အဆ၂၀ ပိုမိုမြန်ဆန်သည့် ဒေတာဆွဲယူသည့်နှုန်း(download speed) ရှိပြီး၊ စက်တစ်ခုနှင့်တစ်ခုကြား ဆက်သွယ်မှု ပိုမို ကောင်းမွန်စေမည် ဖြစ်သည်။

တယ်လီကွန်းဆက်သွယ်ရေးကိရိယာများ ထုတ်သည့်နေရာတွင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးကုမ္ပဏီကြီး တစ်ခုဖြစ်သော ဟွားဝေသည် ဖိုက်ဂျီကွန်ရက်အသစ်ကို တည်ဆောက်ရန် အကောင်းဆုံးနေရာ ဖြစ်သည်။ သို့သော် အမေရိကန်ကမူ ဟွားဝေနှင့်စာချုပ်ချုပ်လိုက်ပါက တရုတ်သူလျှိုများအတွက် လမ်းခင်းပေးသလို ဖြစ်မည်ဟု ၎င်း၏မိတ်ဆွေနိုင်ငံများအား သတိပေးထားသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မိုက်ပွန်ပီယိုသည် ဟွားဝေနှင့်ပတ်သက်ပြီး မကြာသေးမီက ယခုလို သတိပေးခဲ့သည်။

“အကယ်၍ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံက အရေးကြီးတဲ့ သတင်းအချက်အလက်စနစ်တွေမှာ ဒီဟာတွေကို အသုံးပြုထားမယ်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ အဲဒီနိုင်ငံနဲ့ ဘာသတင်းအချက်အလက်မှ မဝေမျှနိုင်ပါဘူး။”

ယူကေ၊ ဂျာမနီနှင့် ကနေဒါနိုင်ငံတို့ကမူ ဟွားဝေပစ္စည်းများသည် လုံခြုံရေးကို ခြိမ်းခြောက်နိုင်ခြင်း ရှိမရှိကို သုံးသပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

သြစတြေးလျကမူ “နိုင်ငံခြားအစိုးရထံမှ တရားမဝင် အမိန့်ပေးစေခိုင်းမှုများကို နာခံသည်ဟု ယူဆရသော” ထုတ်ကုန်တင်သွင်းသူများကို ယမန်နှစ်က ပိတ်ပင်လိုက်ခြင်းဖြင့် ခြေတစ်လှမ်း သာနေပြီဖြစ်သည်။

ဟွားဝေကို အမည်တပ်ပြောဆိုခြင်း မရှိသော်လည်း Australian Strategic Policy Institute မှ ဒန်နီယယ်ကေ့ဗ်ကမူ ဟွာဟွေးသည် တရုတ်အစိုးရနှင့် အဆက်အသွယ် ရှိသောကြောင့် နိုင်ငံလုံခြုံရေးအတွက် စိတ်မချရဟု ဆိုသည်။

ထို့အပြင် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီအတွက် သတင်းစုဆောင်းပေးရန် စေခိုင်းမှုကို မည်သည့်ကုမ္ပဏီမျှ မငြင်းဆန်နိုင်အောင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည့် တရုတ်ဥပဒေပုဒ်မတစ်ခုကိုလည်း ကေ့ဗ်က ထောက်ပြခဲ့သည်။

“ဝန်ခံရမယ်ဆိုရင်တော့ အခုဒီပြဿနာမှာ လိုနေတာက ငြင်းဆန်လို့မရတဲ့ ခိုင်လုံတဲ့ သက်သေအထောက်အထားပဲ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

“သာမန်လူတစ်ယောက်အတွက်ဆိုရင်တော့ ဟွားဝေစမတ်ဖုန်းက ဘာပြဿနာမှမရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် သင်သာ တိုင်းပြည်ရဲ့အဓိကလုံခြုံရေးကို ကာကွယ်ပေးရမယ့် အနောက်နိုင်ငံအစိုးရ ဖြစ်မယ်ဆိုရင်တော့ တရုတ်လိုမျိုး တိုင်းပြည်တစ်ပြည်က ကုမ္ပဏီကို သင့်ရဲ့စနစ်တွေထဲ အဝင်ခံနိုင်ပါ့မလား”ဟု ၎င်းက မေးခွန်းထုတ်သည်။

ရန်ကျုံးဖေးကမူ ဟွားဝေ၏အရင်းအမြစ်များကို တရုတ်အစိုးရအတွက် သူလျှိုလုပ်ဖို့ အသုံးချခြင်း မရှိခဲ့သလို နောင်တွင်လည်း ရှိလိမ့်မည် မဟုတ်ဟု ဆိုသည်။

“တရုတ်အစိုးရက ကုမ္ပဏီတွေကို အနောက်တံခါးတပ်ဖို့ ဘယ်တော့မှ ခိုင်းမယ်မဟုတ်ဘူးလို့ အတိအလင်း ပြောထားပြီးပြီပဲ” ဟု သူက ဆိုသည်။ အနောက်တံခါးဆိုသည်မှာ ဆော့ဖ်ဝဲသို့မဟုတ် ကွန်ပျူတာစနစ်တစ်ခုတွင် ပါရှိသည့် လျှို့ဝှက်ဝင်ပေါက်တစ်ပေါက်ဖြစ်ပြီး ထိုဝင်ပေါက်မှတစ်ဆင့် စနစ်တစ်ခုလုံး၏ အတွင်းလုပ်ငန်းဆောင်တာအားလုံးကို ဝင်ပေါက်တပ်ဆင်သူ သို့မဟုတ် တပ်ဆင်ပေးသောကုမ္ပဏီက ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

“ဟွားဝေကလည်း ဒီလို ဘယ်တော့မှ မလုပ်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ရောင်းအားအမြတ်ကြီးပဲ အခုဆိုရင် ဘီလျံဒေါ်လာ ရာပေါင်းများစွာ ရှိတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ဒီလိုကိစ္စကြောင့် တိုင်းပြည်နဲ့သုံးစွဲသူတွေရဲ့ ရွံရှာမုန်းတီးမှုကို ဘယ်လိုမှ မခံနိုင်ပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့လုပ်ငန်းကြီး ပြိုကွဲသွားမှာပေါ့..ဒီလိုမျိုး ဘယ်လိုနည်းနဲ့မှ အဖြစ်မခံနိုင်ပါဘူး” ဟု ရန်က ဆက်လက်ပြောကြားသည်။

ရှီကျင်းဖင်၏တရုတ်ပြည်

ကျိုးတိုင်ချီသည် ဟွားဝေ၏ ကျင့်ဝတ်နှင့်စည်းကမ်းလိုက်နာမှုပိုင်းဆိုင်ရာ အရာရှိချုပ်ဖြစ်သည်။

ကုမ္ပဏီဝက်ဘ်ဆိုက်တွင် ရေးသားထားသည့် ကိုယ်ရေးရာဇဝင်အကျဉ်းအရ ဟွားဝေအတွက် သူအလုပ်လုပ်နေသည်မှာ ၂၅နှစ်နီးပါး ရှိနေပြီဖြစ်ပြီး အင်ဂျင်နီယာချုပ်၊ ဟာ့ဒ်ဝဲဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူး၊ ရှီအန်(Xi’an)ရှိ သုတေသနစင်တာ၏ ဦးစီးမှူးချုပ် အစရှိသည့် ရာထူးအမျိုးမျိုးတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သူ၏ကုမ္ပဏီအုပ်ချုပ်ရေး တာဝန်များအပြင် အခြားတာဝန်တစ်ခုကို ပူးတွဲထမ်းဆောင်နေသည်ဟုလည်း နားလည်ထားကြသည်။ ထိုပူးတွဲတာဝန်မှာ ဟွားဝေ၏ကွန်မြူနစ်ပါတီကော်မတီ၏ ပါတီအတွင်းရေးမှူးတာဝန်ပင် ဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံရှိ ကုမ္ပဏီများအားလုံးတွင် ကွန်မြူနစ်ပါတီကော်မတီတစ်ခု ရှိကိုရှိရမည်ဟု ဥပဒေက ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။

ကွန်မြူနစ်ပါတီကော်မတီ ထားရှိရခြင်း၏ တရားဝင် အကြောင်းပြချက်မှာ ဝန်ထမ်းများအားလုံး နိုင်ငံ၏ကျင့်ဝတ်နှင့် လူမှုရေးတန်ဖိုးများကို လိုက်နာ တန်ဖိုးထားနိုင်ရန် ဖြစ်သည်။ ကော်မတီ၏ကိုယ်စားလှယ်များသည် ဝန်ထမ်းများ ငွေကြေးအခက်အခဲများ ရှိပါက မကြာခဏ အကူအညီပေးရသည်။

သို့သော် တရုတ်၏တစ်ပါတီစနစ်ကို ဝေဖန်သူများက ထိုကော်မတီများသည် နိုင်ငံတော်ပိုင် ကော်ပိုရေးရှင်းကြီးများကို နိုင်ငံတော်က ပိုမိုချုပ်ကိုင်နိုင်ရန် အခွင့်အလမ်းပေးသည်ဟု ထောက်ပြသည်။ ထို့အပြင် ထိုချုပ်ကိုင်မှုသည် လွန်ခဲ့သည့်နှစ်အတွင်း ပိုမိုတင်းကျပ်လာသည်ဟု ၎င်းတို့က ဆိုသည်။

“(သမ္မတ)ရှီကျင်းဖင်က တရုတ်ရဲ့စီးပွားရေးအသိုက်အဝန်းကို ပိုပြီးတော့ ထိန်းချုပ်လာနေပြီ…ကုမ္ပဏီတွေ နိုင်ငံရပ်ခြားမှာ ပိုပြီး ဩဇာအာဏာ ရှိလာတော့ ပါတီက သူတို့ကို ထိန်းချုပ်ထားတာတွေကို မဆုံးရှုံးချင်ဘူး” ဟု တရုတ်ကုမ္ပဏီများအား ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာအကြံဉာဏ်ပေးသူ အဲလိယက်ဇက်မန်းက ပြောသည်။

ရန်ကျုံဖေးကမူ ဟွာဟွေး၏ကွန်မြူနစ်ပါတီကော်မတီသည် အနောက်နိုင်ငံများက စိုးရိမ်နေသလောက် အရေးပါအရာရောက်ခြင်း မရှိဟု ပြန်လည် ချေပထားသည်။

“(ကော်မတီက) ဝန်ထမ်းတွေကို ပညာပေးဖို့သက်သက်ပါပဲ။ လုပ်ငန်းဆုံးဖြတ်ချက်တွေမှာ ဘာမှ ပတ်သက်မှုမရှိပါဘူး။”

တရုတ်ပြည်တွင် အမှုဆောင်ချုပ်အများစုသည် ကွန်မြူနစ်ပါတီဝင်များ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် တရုတ်ပြည်သူ့နိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံညီလာခံကို နှစ်စဉ် တက်ရောက်ကြသည်။ ထိုညီလာခံသည် ဗဟိုပြည်သူ့ညီလာခံနှင့်အပြိုင် ကျင်းပခြင်းဖြစ်သည်။

ဗဟိုပြည်သူ့ညီလာခံကို အောက်ခြေနှင့် ဗဟိုပါတီအကြီးအကဲများ၊ အရာရှိများနှင့်အမှုဆောင်ချုပ်များ တက်ရောက်ကြသော်လည်း တရုတ်ပြည်သူ့နိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံညီလာခံသည် စီးပွားရေးအသိုင်းအဝိုင်းက ပါတီအပေါ်သစ္စာခံမှုကို ပြသသည့်နေရာ ဖြစ်သည်။

ထိုညီလာခံတွင် စီးပွားရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် အရေးပါသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်များကို မဲခွဲဆုံးဖြတ်ကြသည်။ သို့သော် ကြိုတင်သဘောတူထားခြင်း မရှိသော အဆိုများကို တင်သွင်းခြင်းမရှိပေ။

ပါတီအပေါ်သစ္စာမပျက်ရန်၊ စီးပွားရေးအသိုင်းအဝိုင်း၏ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို အစိုးရနားလည်နိုင်ရန် တင်သွင်းသည့် စာတမ်းများကို ပေးနိုင်ရန်အတွက် အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်ကြီးများက ညီလာခံကို မှန်မှန်တက်ကြခြင်းဖြစ်သည်။

ပါတီဝင်ဖြစ်ခြင်းသည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုတွင် အသင်းဝင်သကဲ့သို့ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးနယ်ပယ် ဖြန့်ကြက်နိုင်မည့် အခွင့်အလမ်းကို ရရှိမည်ဖြစ်သည်။

သို့သော် ထိုစနစ်အတွင်း ဝင်ရန်မှာ သစ္စာခံဖို့ ပိုအရေးကြီးသည်ဟု အဲလိယက်ဇက်မန်းက ထောက်ပြသည်။

“ပါတီနဲ့တိုင်းပြည်ကို ဘယ်လိုမှ ခွဲခြားလို့မရဘူး..တရုတ်ရဲ့စနစ်က ဟွားဝေလိုမျိုး ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို အားပေးအားမြှောက်ပြုတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ဤကဲ့သို့ ရင်းနှီးသော အဆက်အဆံရှိခြင်းကြောင့် ကွန်မြူနစ်ပါတီက ကုမ္ပဏီတစ်ခုအား တစ်စုံတစ်ခုလုပ်ဖို့ စေခိုင်းပါက ကုမ္ပဏီဘက်က ငြင်းဆန်နိုင်ခြင်း မရှိမည်ကို စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း ဖြစ်သည်။

အကယ်၍ ထိုကုမ္ပဏီသာ အရေးပါသည့် ကမ္ဘာ့တယ်လီကွန်းကွန်ရက် တည်ဆောက်သည့် စီမံကိန်းကြီးများတွင် ပါဝင်မည်ဆိုပါက အနောက်နိုင်ငံများမှ စောင့်ကြည့်သူများ ဘာကြောင့် စိုးရိမ်ပူနေရသည်ကို နားလည်နိုင်သည်။

ဟွားဝေအား တရုတ်အစိုးရက အမိန့်ပေးစေခိုင်းနေပါသည်ဟု ထောက်ပြရန် သက်သေမရှိသလို ပေကျင်းအနေဖြင့် သူလျှိုလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်ရန် ဟွားဝေ၏လုပ်ငန်းအစီအမံများနှင့် နည်းဗျူဟာများကို လမ်းညွှန်ကြောင်း ထုတ်ဖော်နိုင်မည့် သက်သေလည်း မရှိပါ။

သို့သော် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီက ဟွားဝေအား မဟားတရား အကာအကွယ်ပေးနေခြင်းကြောင့် ကုမ္ပဏီသည် ပါတီ၏လွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင် မရှိဟု မည်မျှဆိုစေ သံသယဖြစ်စေသည်။

ဥပမာပေးရသော် မန်ဝန်ကျိုးအဖမ်းခံရမှုသည် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုဖြစ်သည်ဟု ပေကျင်းက ခေါင်းစဉ်တပ်သည်။

သူမ၏အမှုကို အမေရိကန်သို့ လွှဲပြောင်းပေးရန် လုပ်နေစဉ်အတွင်း နိုင်ငံ၏လျှို့ဝှက်အချက်အလက်များ ခိုးယူသည်ဟု စွပ်စွဲကာ တရုတ်က ကနေဒါနိုင်ငံသားနှစ်ယောက်ကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းလိုက်သည်။ ဝေဖန်သူများက ထိုထိန်းသိမ်းမှုသည် မန်ကိုဖမ်းဆီးမှုနှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟု သုံးသပ်ကြသည်။

ကနေဒါနိုင်ငံသားများအား ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားမှုအပေါ် ရန်ကျုံဖေးက မည်သို့မျှ ထင်မြင်ချက် မပေးသော်လည်း ဟွားဝေကို တရုတ်က အကာအကွယ်ပေးနေသည်မှာ နားလည်ပေးနိုင်သည့်ကိစ္စ ဖြစ်သည်ဟု ပြောသည်။

“ပြည်သူပြည်သားတွေကို အကာအကွယ်ပေးရမှာ တရုတ်အစိုးရရဲ့တာဝန်ပဲ။ အကယ်၍ အမေရိကန်က တရုတ်ရဲ့ ထူးချွန်တဲ့နည်းပညာရှင်တွေကို အထင်သေးဒုက္ခပေးပြီး အပြိုင်အဆိုင်ယှဉ်ပြိုင်ရာမှာ အသာစီးရချင်တယ်ဆိုရင်တော့ တရုတ်အစိုးရက သူ့ရဲ့နည်းပညာကုမ္ပဏီတွေကို အကာအကွယ်ပေးတာ နားလည်လို့ရမှာပါ” ဟု ရန်က ပြောသည်။

လွန်ခဲ့သည့် နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း အစိုးရက ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီများ၊ အထူးအဖြင့် နည်းပညာကုမ္ပဏီများပါတီ၏ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို လိုက်နာရန် ဖိအားပေးမှု ပို၍ ပြင်းထန်လာသည်။ လွတ်လပ်စွာရပ်တည်လိုသော ကုမ္ပဏီများသည်လည်း ထိုဖိအားဒဏ်မှ ကင်းလွတ်ခွင့် မရပါ။

အစိုးရ၏ဖိအားအောက်တွင် ကိုယ်ပိုင်ရပ်တည်ခွင့်ရရန် ကြိုးပမ်းနေကြသော ကုမ္ပဏီများ၏ဒုက္ခများကို ဥပမာပြရလျှင် တရုတ်၏အငှားယာဉ်ဝန်ဆောင်မှု နည်းပညာကုမ္ပဏီကြီးတစ်ခုဖြစ်သည့် ဒီဒီချူရှင်း(Didi Chuxing) ၏ ပြဿနာများကို ကြည့်နိုင်သည်။

ဒေတာစုဆောင်းခြင်းနှင့် ဒေတာလုံခြုံရေးကိစ္စများနှင့်ပတ်သက်လျှင် တရုတ်လူမျိုးများ၏ခံယူချက်သည် အနောက်တိုင်းသားများ၏ခံယူချက်နှင့် ကွဲပြားလှသည်။ တရုတ်လူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များကို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းက ရရှိသွားမှာကို မစိုးရိမ်ကြပါ။ ၎င်းတို့၏ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များကို လုပ်ငန်းရှင်များ သိရှိပါက နေ့စဉ်လူနေမှုဘဝနှင့် လုပ်ငန်းများတွင် ပိုမို လွယ်ကူစေနိုင်သည်ဟုပင် ဆိုသည်။

ထို့ကြောင့်ပင် ဒီဒီ၏ယာဉ်မောင်းသူများက ခရီးသည်နှစ်ယောက်ကိုသတ်မှု ဖြစ်ပွားသောအခါ ထိုလူသတ်မှုကိုအကြောင်းပြ၍ ကုမ္ပဏီ၏သတင်းအချက်အလက်များကို ယခင်ထက် ပိုမိုထုတ်ပေးရန် ဒီဒီကို အစိုးရက အကျပ်ကိုင်သည်မှာ အဆန်းတော့မဟုတ်ပါပေ။ သုံးစွဲသူ၏သတင်းအချက်အလက်များ လုံခြုံမှုရှိရမည်ဟု အကြောင်းပြ၍ ဒီဒီ ငြင်းဆန်ခဲ့ပါသေးသည်။ သို့သော် တရုတ်ဥပဒေအရ လိုက်နာရမည်မှတစ်ပါး အခြားရွေးချယ်စရာမရှိပါ။

ဒီဒီသည် အစိုးရထံ “အာဏာပိုင်များ စစ်ဆေးနိုင်ရန်အလို့ငှာ မိတ္တူ ၉၅စောင်အပါအဝင် ပရင့်ထုတ်ထားသော ဒေတာစာရွက်များ သေတ္တာသုံးပုံးနှင့်အပြည့်” ပေးအပ်ခဲ့သည်။

ထိုအဖြစ်အပျက်ကို ထောက်ရှု၍ မဟာဗျူဟာနှင့်နိုင်ငံတကာလေ့လာရေးစင်တာCenter for Strategic and International Studies (CSIS) မှ ဆမ်ဆခ်က “တရုတ်ပြည်ပြင်ပကလူတွေ ထင်သလို တရုတ်အစိုးရက နိုင်ငံတွင်းကသတင်းအချက်အလက်တွေကို အတားအဆီးမရှိ ဖောဖောသီသီ ရနေတာမဟုတ်ပါဘူး” ဟု ဆိုသည်။

“အစိုးရနဲ့ကုမ္ပဏီတွေကြား သတင်းအချက်အလက် ပေးရေးမပေးရေးကို လွန်ဆွဲနေကြတယ်” ဟု သူမက သုံးသပ်သည်။

ထိုလွန်ဆွဲပွဲတွင် မည်သူ့ဘက်က အနိုင်ရသလဲဆိုတာပေါ်မူတည်၍ နိုင်ငံခြားအစိုးရများ၏တရုတ်ကုမ္ပဏီများအပေါ် အမြင်များ ပြောင်းလဲမှု ရှိမည်ဖြစ်သည်။

ဟွားဝေကဲ့သို့ကုမ္ပဏီများသည် အောင်မြင်တည်တံ့နိုင်ရန် တရုတ်အစိုးရနှင့် ချိတ်ဆက် ကောင်းကောင်းရှိရန်လိုသည့် ခေတ်တွင် ပေါ်ထွန်းလာရသည်။ ထိုကုမ္ပဏီများအတွက် ရွေးချယ်စရာမှာ ယခင်ကမရှိခဲ့သလို ယခုလည်းမရှိသေးပါ။ သို့သော် ထိုချိတ်ဆက်ကောင်းများ ရှိခြင်းသည် နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် ကုမ္ပဏီ၏ဂုဏ်အသရေကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။

“ဒါက မတူညီတဲ့စနစ် နှစ်ခုပဲ..မီးပလပ်ပေါက်လို စဉ်းစားကြည့်လိုက်ပေါ့။ တရုတ်ရဲ့ပလပ်ခေါင်းတွေက ကျွန်တော်တို့အနောက်နိုင်ငံတွေမှာရှိတဲ့ ပလပ်ပေါက်တွေနဲ့ မကိုက်ဘူးလေ” ဟု ဇက်မန်းက ပြောသည်။

ဘာတွေအလောင်းအစားလုပ်ထားရသလဲ

“ရှင်းရှင်းပြောရရင် ဆက်သွယ်လို့ရနိုင်တာမှန်သမျှကို လူကြီးမင်းတို့ ဆက်သွယ်ချင်မှာပဲ။”

ဟွားဝေ၏ဖိုက်ဂျီကြိုးမဲ့ကွန်ရက်စမ်းသပ်ခန်း၏ အကြီးအကဲ ကျူဖေရင်းက နည်းပညာအသစ်ကို ဆက်သွယ်နိုင်သည့်ကိရိယာများကို ကြွားလုံးထုတ်ပြသရင်း ပြောနေခြင်းဖြစ်သည်။ သင် သွားကောင်းကောင်းတိုက်သည် မတိုက်သည်ဆိုသည့် ဒေတာများကို စုဆောင်းပေးနိုင်သော စမတ်သွားပွတ်တံများမှသည် သင် ရေ ဘယ်အချိန် သောက်သင့်သည်ကို သတိပေးနိုင်သော စမတ်ရေခွက်များအထိ အရာအားလုံးကို တိုင်းတာစစ်ဆေးနိုင်သော ကမ္ဘာကြီးပင်ဖြစ်သည်။

နည်းပညာအဖွံ့ဖြိုးဆုံးအချိန်တွင် မြို့ကြီးများရှိ အရာအားလုံးနှင့် ဆက်သွယ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ မောင်းသူမဲ့ယာဉ်များ၊ အဆောက်အအုံများ၏အပူချိန်၊ အများသုံးယာဉ်များ၏အမြန်နှုန်း စသည်ဖြင့် ဆက်သွယ်ထိန်းချုပ်နိုင်မည့်အရာများ၏ စာရင်းမှာ ပြောရလျှင် ဆုံးမည်မဟုတ်ပါ။

နည်းပညာပိုင်းတွင် ကျွမ်းကျင်မှု၊ သုံးစွဲသူများအတွက် စွမ်းဆောင်ပေးနိုင်မှုနှင့်ပတ်သက်လျှင် ဟွားဝေသည် ပြိုင်ဘက်များထက် တစ်နှစ်စော၍ ခေတ်ရှေ့ပြေးနေပြီဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် ဟွားဝေသည် ၎င်း၏ထုတ်ကုန်များကို ပြိုင်ဘက်များထက် ၁၀ရာခိုင်နှုန်း ဈေးချ၍ ရောင်းသည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဝေဖန်သူများကမူ အစိုးရ၏အထောက်အပံ့ကြောင့် ဈေးချနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။

ဟွားဝေသည် အစိုးရ၏ထောက်ပံ့ငွေ မရရှိပါဟု ရန်ကျုံဖေးက ငြင်းဆန်ထားသည်။

အမေရိကန်က ဟွားဝေကို ပိတ်ပင်တားဆီးရသည့်အကြောင်းရင်းမှန်မှာ ဟွားဝေ၏ သူတကာထက်သာသည့် နည်းပညာကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု သူက ဆိုသည်။

“အမေရိကန်က ကျွန်တော်တို့ကို ဘယ်လိုမှ မချေမှုန်းနိုင်ပါဘူး။ တစ်ကမ္ဘာလုံးက ဟွားဝေကို လိုအပ်တယ်..ဘာလို့လဲဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့က ပိုပြီးတိုးတက်လို့။ သူတို့က တခြားနိုင်ငံတွေကို ဟွားဝေပစ္စည်းတွေ မသုံးအောင် ခဏလောက် သွေးထိုးထားနိုင်တယ် ဆိုရင်တောင်မှ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ လုပ်ငန်းနည်းနည်း လျှော့လိုက်ရုံပဲ ရှိတာပဲ”ဟု သူက ပြောသည်။

လေ့လာသုံးသပ်သူများကမူ အမေရိကန်ကွန်ရက်များမှ ဟွားဝေကို ဖယ်ရှားလိုက်ခြင်းသည် အမေရိကန်၏ဖိုက်ဂျီစွမ်းဆောင်နိုင်ရည်တွင် အားလျော့စေနိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။

“ဟွားဝေကို ဖယ်ထုတ်လိုက်တာက ဥရောပနဲ့အာရှမှာရှိတဲ့ (ဟွားဝေကိုအသုံးပြုတဲ့) ကူးလူးကွန်ရက်တွေမှာ ကျွန်တော်တို့ မပါဝင်နိုင်တော့ဘူးပေါ့။ အဲဒါက ကျွန်တော်တို့ကို ပိုပြီး တစ်ပန်းရှုံးစေလိမ့်မယ်” ဟု CSIS မှ ဆမ်ဆခ်က ပြောသည်။

လက်တွေ့တွင် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် ရလဒ်မှာ လေ့လာသုံးသပ်သူတို့က “ဒစ်ဂျစ်တယ်သံကန့်လန့်ကာ” ဟု တင်စားသည့် အင်တာနက်ကွန်ရက် နှစ်မျိုးကွဲနေသည့် ကမ္ဘာကြီးပင် ဖြစ်သည်။ ဟွားဝေကဲ့သို့သော ကုမ္ပဏီများနှင့် လက်တွဲသည့်အခြမ်းနှင့် လက်မတွဲသည့်အခြမ်းဟူ၍ ကမ္ဘာကြီး နှစ်ခြမ်းကွဲသွားမည် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန်က ရောင်းရင်းနိုင်ငံများအပေါ် ဖိအားပေးနေမှုကြောင့် ဟွားဝေသည် သုံးစွဲသူများနှင့် အစိုးရရှယ်ယာရှင်များကို ဆွဲဆောင်နိုင်ရန် လူထုဆက်ဆံရေး ကမ်ပိန်းများကို အပြင်းအထန် လုပ်လျက်ရှိသည်။

လွန်ခဲ့သော ရက်အနည်းငယ်အတွင်းက ဗိုဒါဖုန်း(Vodafone)၏သူဌေး နစ်ရိဒ်သည် ဟွားဝေနှင့်ပတ်သက်သည့် သက်သေအထောက်အထားများကို ပေးရန် အမေရိကန်အား တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ထို့အတူ ဒစ်ဂျစ်တယ်ဈေးကွက်စနစ်တစ်ခုဖြစ်သော digital single market အတွက် ဥရောပကော်မရှင်၏ဒုဥက္ကဋ္ဌ အန်ဒရပ်အန်စစ်က ၎င်းသည် ဟွားဝေ၏ ယာယီစီအီးအိုနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး လက်တွဲလုပ်ကိုင်နိုင်ရန် နည်းလမ်းများ ကြံဆခဲ့ကြောင်း၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရန် အရေးကြီးပုံကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း တွစ်တာပေါ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။

သို့သော် ဟွားဝေအပေါ်သံသယများက ရှိနေဆဲဖြစ်ပါသည်။

ဟွားဝေနှင့်ပတ်သက်ပြီး အာရှအစိုးရပိုင်းသုံးစွဲသူများထံမှ မေးမြန်းစုံစမ်းမှုများ မြင့်တက်လာသည်ဟု လုံခြုံရေးဌာနတစ်ခုက အတည်ပြုထားသည်။

“တချို့တွေက ဟွားဝေဟာ ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာထိ ပြဿနာရှိနိုင်သလဲဆိုတာ မေးကြတယ်” ဟု အာရှအစိုးရများကို အကြံပေးသည့် အမည်မဖော်လိုသော လေ့လာသုံးသပ်သူတစ်ဦးက ဆိုသည်။

ထိုစိုးရိမ်ပူပန်မှုများကြားတွင် ရန်ကျုံဖေးက အကောင်းမြင်လျက်ပင် ရှိပါသေးသည်။

“သူတို့ပြောတာတွေကို (ဟွားဝေနှင့်ပတ်သက်သည့် သံသယ) ယုံတဲ့ နိုင်ငံတွေအတွက်ဆိုရင် ကျွန်တော်တို့ ခဏဆိုင်းထားမယ်။ ဟွားဝေဟာ ယုံကြည်အားထားလောက်တယ်လို့ ယုံကြည်တဲ့ နိုင်ငံတွေအတွက်ဆိုရင်တော့ ကျွန်တော်တို့ ခပ်မြန်မြန်လေး အလုပ်လုပ်မှာပေါ့။ ကမ္ဘာကြီးက အကြီးကြီးပါ..တစ်ကမ္ဘာလုံး လျှောက်လို့ မကုန်ပါဘူး” ဟု ရန်က ဆိုသည်။

သို့သော် ဤပြဿနာသည် ကုမ္ပဏီတစ်ခုတည်း သို့မဟုတ် စီအီးအိုနှင့် သူ့မိသားစုတစ်စုတည်း၏ ပြဿနာမျိုး မဟုတ်ပါ။

ဤပြဿနာကို ကမ္ဘာ့အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် နှစ်ခုကြား တိုက်ပွဲဖြစ်သည်ဟု ပို၍ မြင်လာကြပြီ ဖြစ်သည်။ ထိုထဲမှ စနစ်တစ်ခုသည် အနာဂတ် ဖြစ်လာလိမ့်မည်။

တရုတ်တံခါးဖွင့်စနေ့များတွင် ဂျော့အိတ်ဒဗျူဘုချ် အစရှိသော အမေရိကန်သမ္မတများက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းသည် အကျိုးရှိကြောင်း ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။

“ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့ ဘယ်နိုင်ငံကမှ နိုင်ငံရပ်ခြားက အကြံဉာဏ်ကောင်းတွေကို နယ်စပ်မှာ တားမြစ်ထားပြီး အနယ်နယ်အရပ်ရပ်က ထုတ်ကုန်တွေ၊ ဝန်ဆောင်မှုတွေကို တင်သွင်းနိုင်မယ့် နည်းလမ်း ရှာမတွေ့သေးဘူး။ ကမ္ဘာ့တိုက်ကြီး အသီးသီးမှာရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေကို ဒီမိုကရေစီအတွေးအခေါ်က ပြောင်းလဲပေးခဲ့သလိုပဲ တရုတ်ဟာလည်း ဧကန်မုချ ပြောင်းလဲနိုင်ရမယ်” ဟု ၁၉၉၁ခုနှစ်က မိန့်ခွန်းတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခင်အမေရိကန်အာဏာပိုင်များသည် တရုတ်နှင့် စီးပွားရေးအရ နှီးနွှယ်မှုများ လုပ်ခြင်းအားဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံသည် ပိုပြီး လွတ်လပ်လာမည်၊ လစ်ဘရယ်ဆန်လာမည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။

လွန်ခဲ့သည့် နှစ်၄၀အတွင်း တရုတ် တစ်ရှိန်ထိုး တိုးတက်လာသည်မှာ ငြင်းဆန်နိုင်ဖွယ်ရာ မရှိပါ။ ဆယ်စုနှစ်သုံးစုအတွင်း တရုတ်စီးပွားရေးသည် တစ်နှစ်လျှင် ပျှမ်းမျှ ၁၀ရာခိုင်နှုန်းခန့် တိုးတက်ခဲ့ပြီး လူသန်းပေါင်း ၈၀၀ကို ဆင်းရဲနွံအတွင်းမှ ဆွဲထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ယခုဆိုလျှင် တရုတ်သည် အမေရိကန်ပြီးလျှင် ဒုတိယအကြီးဆုံး စီးပွားရေးနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။

၂၀၃၀ပြည့်နှစ်ရောက်လျှင် တရုတ်စီးပွားရေးသည် အမေရိကန်စီးပွားရေးကို ကျော်လွန်နိုင်မည်ဟု တချို့က ခန့်မှန်းနေကြသည်။

တစ်ပါတီစနစ်နှင့် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အာဏာရှင်ဆန်ဆန် ဦးဆောင်မှုများကြား ထိုအောင်မြင်မှုများ ရရှိလာခြင်း ဖြစ်သည်။

သို့သော် နိုင်ငံ၏ကုမ္ပဏီများအပေါ် အစိုးရ၏အလွန်အကြူးထိန်းချုပ်ထားမှုများကြောင့်သာ ယခုလို အောင်မြင်မှုများ ရရှိလာနိုင်သည်ဟု စိုးရိမ်မှုများ ရှိလာသည်။ စိုးရိမ်မှု၏ အဓိကအချက်မှာ ထိုထိန်းချုပ်နိုင်မှုကို အသုံးချ၍ ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏လမ်းစဉ်များကို ဖော်ဆောင်လာနိုင်သည် ဟူသော အချက်ပင် ဖြစ်သည်။ ထိုကဲ့သို့ ဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိမရှိကိုမူ ယခုအချိန်တွင် တိတိကျကျ ပြောရန် မဖြစ်နိုင်သေးပါ။

“တရုတ်အတွက်တော့ အသွားနှစ်ဖက်နဲ့ ဓားလိုပဲ။ (သူ့ဥပဒေတွေကြောင့်) တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီက တရုတ်ကုမ္ပဏီတွေအပေါ် သံသယမဝင်စေဘဲ လုပ်ငန်းတိုးချဲ့လို့ မရအောင် လုပ်ထားတယ်” ဟု ဒန်ယယ်ကေ့ဗ်က ပြောသည်။

ထို့အပြင် ရှီကျင်းပင်၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် တရုတ်သည် ပို၍ အာဏာရှင် ဆန်လာပြီဖြစ်သည်။

“တရုတ်ကို တမူထူးခြားစေပြီး အောင်မြင်အောင် ကူညီပေးခဲ့တဲ့ အရာအားလုံးကို ရှီက တမင်သက်သက် ပြိုလဲအောင် လုပ်နေတာပဲ။ သူ အဲဒီလိုလုပ်တာဟာ ရေတိုမှာ သူ့တန်ခိုးအာဏာ ထွားစေပြီး လာဘ်စားတာတချို့ကို လျော့ကျစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ရှီလျှောက်တဲ့လမ်းဟာ ရေရှည်မှာတော့ သူ့နိုင်ငံနဲ့တစ်ကမ္ဘာလုံးကို အကျိုးယုတ်စေလိမ့်မယ်” ဟု Foreign Policy မဂ္ဂဇင်း၏အယ်ဒီတာချုပ် ဂျိုနသန်တပ်ပမန်က ပြောသည်။

သို့သော် ရန်ကတော့ ထိုအချက်ကို လက်မခံပါ။ တရုတ်သည် ယခင်ထက်ပို၍ ပွင့်လင်းလာနေပြီဟု ဆိုသည်။

“ဒီအင်တာဗျူးသာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်၃၀က ဖြစ်ခဲ့မယ်ဆိုရင် ကျွန်တော့်အတွက် အရမ်းအန္တရာယ် ရှိတယ်။ အခုတော့ မေးခွန်းခက်ခက်တွေ ဖြေရင်တောင်မှ ကျွန်တော် စိတ်ရှိတိုင်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောလို့ရတယ်..ဒါက တရုတ်ဟာ ပိုပြီးပွင့်လင်းတဲ့ နိုင်ငံရေးဝန်းကျင်မျိုး ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ပြလိုက်တာပဲ” ဟု သူက ဆိုသည်။

ရန်သည် တရုတ်၏အနာဂတ်အပေါ် မျှော်လင့်ချက် ကြီးနေဆဲဖြစ်သည်။

“တရုတ်က အပြင်လောကကနေ ဖယ်ခွာပြီး တံခါးပိတ်ဝါဒကျင့်သုံးဖို့ နှစ်ပေါင်း ၅၀၀၀တိတိ ကြိုးစားခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ သူများနိုင်ငံတွေနဲ့ ယှဉ်ရင် ကျွန်တော်တို့က ဆင်းရဲနုံချာပြီး နောက်ကောက်ကျနေတာကို သဘောပေါက်လာတယ်။ တိန်ရှောက်ပင်က တရုတ်တံခါးကို တစ်ကမ္ဘာလုံးအတွက် ဖွင့်ပေးပြီး တရုတ်ပြည်ကြီး တိုးတက်လာတာ နှစ်၃၀ပဲ ရှိပါသေးတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ တရုတ်က ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလမ်းစဉ်ကို ဆက်လျှောက်ပြီး ပိုပြီး ပွင့်လင်းလာဖို့ လုပ်ရပါမယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ရှန်ကျန်းမြို့တစ်ခွင်ရှိ ကျယ်ပြန့်လှသည့် ဟွားဝေအဆောက်အအုံဝင်းကြီးတစ်ခုထဲတွင် လူလုပ်ရေကန်တစ်ကန် ရှိပါသည်။ ထိုရေကန်၏ ငြိမ်သက်ကြည်လင်သော ရေပြင်ပေါ်တွင် အနက်ရောင် ငန်းနှစ်ကောင် ရေကူးနေကြသည်။

ဝန်ထမ်းများအား “ငန်းနက်” အဖြစ်အပျက်များကို သတိတရရှိနေရန် ရန်ကျုံဖေးက ထိုငန်းနှစ်ကောင်ကို မွေးထားခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ “ငန်းနက်” အဖြစ်အပျက်ဆိုသည်မှာ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရင်ဆိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်သော ရုတ်တရက် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် ဆိုးဆိုးရွားရွား စီးပွားရေးပြဿနာများကို တင်စားထားခြင်း ဖြစ်သည်။ မစ္စတာရန်ကမူ ဒါတွေဟာ ကောလာဟလတွေပါဟုသာ ပြောခဲ့သော်လည်း သံသယဝင်စရာကောင်းသည်မှာမူ အမှန်ပင် ဖြစ်သည်။

ယခုအချိန်သည် မစ္စတာရန်နှင့် ဟွားဝေအတွက် ရှေ့ဘာဆက်ဖြစ်မလဲဆိုတာ ခန့်မှန်းလို့မရနိုင်သည့် မရေရာမသေချာသော အခြေအနေပင် ဖြစ်ပါတော့သည်။

(ဘီဘီစီသတင်းဌာန၏ဆောင်းပါးရှည်“Huawei: The story of a controversial company” ကို ဘာသာပြန်ဆို ဖော်ပြပါသည်။)