နိုင်ငံတော်တွင် တင်နေသေးသည့် နောက်ထပ်အကြွေးတစ်ခု

မကြာသေးခင်က ရန်ကုန်မြို့တွင် ဦးကိုနီနှင့် ကိုနေဝင်းတို့အတွက် ချီးကျူးဂုဏ်ပြုပွဲအခမ်းအနား ကျင်းပသွားတာ တွေ့သည်။ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် တက်ရောက်ပြီး နှစ်ယောက်လုံးကို ချီးကျူးစကားများ ပြောကြားသွားသည်။ ကျန်ရစ်သူမိသားစုနှစ်စုအနေဖြင့် မိမိတို့မိသားစုဝင် ကွယ်လွန်သွားသည့်အတွက် ဝမ်းနည်းပူဆွေးနေကြမည်မှာ မှန်သော်လည်း တစ်ဖက်က ယခုလို တစ်တိုင်းတစ်ပြည်လုံးက မိမိတို့ကို နှုတ်အားဖြင့်တင်မက ငွေအား၊ လူအားဖြင့်ပါ ဝိုင်းဝန်းဖေးမ ကူညီကြသည်ကို မြင်ရသဖြင့် ဖြေသာမည်၊ မိမိတို့ချစ်ခင်ရသည့် သွားလေသူနှစ်ဦးအတွက် ဝမ်းမြောက် ဂုဏ်ယူကြလိမ့်မည်၊ စိတ်ဒဏ်ရာများလည်း နက်နက်မကျန်ရစ်နိုင်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။

သို့ရာတွင် ကျွန်တော်တို့ မေ့နေခဲ့ကြသော မမေ့အပ်သော ကိစ္စတစ်ခုရှိပါသေးသည်။ ဦးကိုနီနှင့် ကိုနေဝင်း တို့လောက် လူသိမများ၊ ဟိုးလေးတကျော် မဖြစ်ဘဲ လူမသိသူမသိပေးဆပ်ခဲ့ကြသူတွေအတွက်လည်း စာနာကြောင်း၊ လေးစားဂုဏ်ယူကြောင်း၊ အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြသဖို့ဖြစ်သည်။ ၁၉၆၂ အာဏာသိမ်းသည်မှစ၍ ၂ဝ၁ဝ နောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံကို ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်ရောက်အောင် အုတ်တစ်ချပ်သဲတစ်ပွင့် ပါဝင်ကာ တွန်းတင်ပေးခဲ့ကြသူအပေါင်း ဒုနှင့်ဒေး ရှိခဲ့သည်။ ထိုသူတို့သည် မည်သည့်အကျိုးစီးပွားကိုမျှ မျှော်ကိုး၍မဟုတ်ဘဲ အမှန်တရားကို ချစ်မြတ်နိုးစိတ်၊ တရားမျှတမှု၊ လွတ်လပ်မှုနှင့် လောကပါလတရားများ ထွန်းကားရေးတို့ကို လိုလားသောစိတ်တစ်ခုတည်းဖြင့် ကျရာနေရာမှ ဝင်ရောက်ကာ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြသူများဖြစ်သည်။

၁၉၆၂ ခုနှစ်နှင့် ၂ဝ၁ဝ ပြည့်နှစ်အကြား နှစ် ၅ဝ ကာလအတွင်း စစ်အာဏာရှင်စနစ်ဆိုးကြောင့် ဒုက္ခရောက်သူ၊ ဘဝပျက်ခဲ့သူတွေ တစ်ပုံတစ်ပင်ရှိသည်။ လမ်းပေါ်ထွက်ဆန္ဒပြ၍ ထောင်ကျခံ၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံ၊ နောက်ဆုံး အသက်အသေခံခဲ့ရသူတို့သာလျှင် စနစ်ဆိုး၏ဒဏ်ကို ခံစားခဲ့ရသည်မဟုတ်။ နိုင်ငံရေးလုပ်မိသူတို့၏ နီးစပ် ပတ်သက်သည့် မိသားစုဝင်၊ ဆွေမျိုးသားချင်း၊ မိတ်ဆွေအပေါင်းအသင်းများလည်း တစ်နွယ်ငင် တစ်စင်ပါ ခံစား ခဲ့ကြရသည်။ လက်နက်ကိုင်တောခိုသွားကြသူတို့၏ ကျန်ရစ်ခဲ့သည့် မိသားစုဝင်များ၊ ဆွေမျိုးသားချင်းများလည်း အမျိုးမျိုးဒုက္ခပေးခံခဲ့ရသည်။ ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေတစ်ယောက်၏ ဖခင်သည် စစ်ထောက်လှမ်းရေး၏ ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ပြီးနောက် သူတို့မိသားစု ဒုက္ခအကြီးအကျယ်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ တစ်ချိန်က နိုင်ငံရေးလုပ်ဖော်လုပ်ဖက်များကလည်း သတင်းမမေး၊ အားပေးနှစ်သိမ့်မှု မရှိခဲ့ကြဟု ဆိုသည်။

ဖခင်ဖြစ်သူအဖမ်းခံရသည့်နောက် အိမ်မှာ မိန်းမတွေချည်း ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ အိမ်ရှင်က အိမ်လခတိုးတောင်းတာ ခံရသည်။ မိခင်ဖြစ်သူမှာ အစိုးရဝန်ထမ်းဖြစ်ရာ နောက်ဆုံး ရမယ်ရှာပြီး အလုပ်ဖြုတ်ခံရသည်။ အပြင်မှာ စာပြစားဖို့ လုပ်တာကိုပင် ထောက်လှမ်းရေးက စာမသင်နိုင်အောင် အမျိုးမျိုးလိုက်နှောင့်ယှက်သည်။ ငတ်တစ်လှည့် ပြတ်တစ်လှည့်ဖြင့် ဖြတ်သန်းရသည်။ စာအုပ်များကို အဟောင်းတန်းတွင် ရောင်းစားရသည်အထိ ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံရေးသမားမိသားစုဆိုလျှင် ပတ်ဝန်းကျင်က မဆက်ဆံချင်ကြ။ ကူကွယ်ရာမဲ့ဘဝ ရောက်ရသလိုရှိခဲ့သည်။ အမေနှင့်သမီးတွေချည်း ကြံ့ကြံ့ခံကာ ရပ်တည်ခဲ့ရသည်။

ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေလို ခါးသီးသည့်အတွေ့အကြုံများကို ခံစားခဲ့ရသူပေါင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် ထောင်သောင်းသိန်းဂဏန်းမျှ ရှိနိုင်သည်။ ထို ခံစားခဲ့ရသူများမှာ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်းက စုဆောင်းပြုစု ထားသည့် နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားဟောင်း/သစ် စာရင်းဝင်နေသူဦးရေထက် ပိုသည်။ ထောက်လှမ်းရေးက ညကြီး အချိန် မတော် တံခါးလာခေါက်ပြီး “မေးစရာရှိလို့ လိုက်ခဲ့ပါဦး”ဟု ခေါ်သွားကာ ကံကောင်းစွာဖြင့် ပြန်လွှတ်ခံခဲ့ရဖူး သူအားလုံး၊ ထိုသူတို့နှင့် ပတ်သက်ပြီး ထိခိုက်ခံစားခဲ့ရသူအားလုံး၊ ၁၉၈၈၊ ၂ဝဝရ စသည့် အရေးအခင်းတို့တွင် လမ်းပေါ်ထွက်ဆန္ဒပြ၍ဖြစ်စေ၊ ဘေးကရပ်ကြည့်ရာမှဖြစ်စေ ကျည်သင့်ကာ ကွယ်လွန်ခဲ့သူများအားလုံး၊ ရိုက်နှက်ဖမ်းဆီး ခံရသူအားလုံး၊ လိင်ပိုင်းအစော်ကားခံခဲ့ရသူအားလုံး စသည်ဖြင့် အာဏာရှင်စနစ်ဆိုး၏ရိုက်ချက်ကို အဖျားအနားပင်ဖြစ်စေ ထိမှန်ခဲ့ကြသူအားလုံးကို ဆိုလိုသည်။

ကျွန်တော်ငယ်ငယ်ကနေခဲ့သည့် ရပ်ကွက်ထဲတွင် ၉/၁၁ တိုက်ခိုက်မှုပြီးကာလလောက်က ဖြစ်မည်၊ ကျောချင်းကပ်လမ်းက မွတ်စလင်ကောင်လေးတစ်ယောက်ကို ထောက်လှမ်းရေးက အယ်လ်ကိုင်ဒါနှင့် ပတ်သက်သည် ဟု သံသယဖြင့် ဖမ်းဆီးသွားခဲ့ရာ စစ်မေးရင်း လက်လွန်သွားခဲ့သည်။ ထောက်လှမ်းရေးက ထို ကောင်လေး၏မိသားစုဝင်များအား သည်ကိစ္စ မပေါက်ကြားစေရန်နှင့် နာရေးကို တိုးတိုးတိတ်တိတ်လုပ်ရန်သာ လာသတိပေးခဲ့သည်ဟု နောက်ပိုင်း ပြန်ကြားရသည်။ ထိုသို့သော အညတရပေါင်းများစွာ ရှိသည်။ သူတို့အတွက် သို့မဟုတ် သူတို့၏ကျန်ရစ်သူအသိုင်းအဝိုင်းအတွက်လည်း ထည့်စဉ်းစားဖို့ လိုသည်။

ခေတ်ဆိုးစနစ်ဆိုးကြောင့် ထိခိုက်ခံစားခဲ့ရသူများအနက် အဆိုးရွားဆုံးက ဥမမည် စာမမြောက် ကလေးငယ်များ ဖြစ်သည်။ ကိုယ်အားကိုးသည့် မိဘ၊ ဆွေမျိုး၊ စသည်တို့ ဒုက္ခရောက်၊ အသက်ဆုံးသည်ကို မြင်ရရာမှ သွေးပျက်ကာ တစ်သက်လုံး စိတ်ရောဂါရသွားသည့် ကလေးငယ်များက ဘဝမှာ အနစ်နာဆုံးဖြစ်သည်။ လူကြီးဆိုသည်က ကိုယ်ယုံကြည်ရာကို လုပ်ခြင်းဖြစ်၍ ဘာပဲဖြစ်လာဖြစ်လာ ဖြေသာနိုင်သေးသည်။ စိတ်ကြံ့ခိုင် နိုင်သေးသည်။ ကလေးဆိုသည်ကတော့ နုနယ်စဉ်မှာ စိတ်ထဲကို ဒဏ်ရာနက်နက် ဝင်သွားခဲ့လျှင် တစ်သက်လုံး နာလန်ထူမည်မဟုတ်တော့။ သူတို့၏ ပညာရေး၊ ရုပ်ကျန်းမာရေး၊ စိတ်ကျန်းမာရေး၊ လူမှုဆက်ဆံရေး အားလုံးထိခိုက်နစ်နာသွားတော့မည်။

တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားရာ တိုင်းရင်းသားဒေသများမှာဆိုလည်း သည်အတိုင်း။ မိမိရှေ့မှာ လူတွေ ရုပ်ပျက်ဆင်းပျက်သေကြ၊ ရွာတွေ မီးရှို့ခံရတာကို မြင်ရ၊ ကိုယ့်ရှေ့မှာ သူများကို ကျူးလွန်တာဖြစ်စေ၊ ကိုယ့်ကိုကျူးလွန်တာဖြစ်စေ ခံစားရပြီ ဆိုလျှင် ထို ကလေးငယ်များသည် တစ်သက်လုံး ပုံမှန်ဘဝမှာ နေသွားဖို့ မဖြစ်နိုင်တော့။ စောစောကပြောခဲ့သည့် ကျွန်တော့် မိတ်ဆွေဆိုလျှင် တစ်သက်လုံး အမုန်းတရားဖြင့် ကြီးပြင်းလာခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ ဒုက္ခရောက်နေသည့် အချိန် ရုပ်ဝတ္ထုအကူအညီထက် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အားပေးကူညီမှု မရခဲ့ခြင်းက အမုန်းတရားကို မီးတောက်စေသည့် အဓိကအကြောင်းရင်း ဖြစ်မည်ထင်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ထိခိုက်နစ်နာခဲ့သူများအတွက် စစ်အစိုးရအဆက်ဆက်သာလျှင် တရားခံ မဟုတ်၊ ကျွန်တော်တို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းဝင်များကိုယ်တိုင်လည်း တာဝန်ရှိသည်။ ပြည်သူများအကြားတွင် ဘယာဂတိ အစိုးမိုးမခံဘဲ မတရားမှုကို ငုံ့မခံစိတ်၊ နစ်နာသူအပေါ် အားပေးဖေးကူချင်စိတ်များ ထိုစဉ်က ကိန်းအောင်း ခဲ့လျှင် ကျွန်တော့်မိတ်ဆွေသည် အစိုးရဆိုးကြောင့် ဖခင်ထောင်ကျနေရဦးတော့၊ မိသားစုဝင်များ သည်လောက် ဒုက္ခမရောက်နိုင်၊ အမုန်းတရားများလည်း သည်မျှမပွားစီးနိုင်ဟု သုံးသပ်မိသည်။ ခုတော့ အစိုးရကတင်မက ပတ်ဝန်းကျင်ကပါ ရေနစ်သူဝါးကူထိုးသလို ဖြစ်သည်ဟု သူ့ဖြစ်ရပ်ကိုကြည့်၍ ခံစားရသည်။

ကျွန်တော်ညွှန်ပြလိုသည့်အချက်မှာ ထိုသို့သော ထိခိုက်ခံစားခဲ့ရသူများအတွက် နိုင်ငံတော်က မည်သို့သော အစီအစဉ်ဖြင့် ပြန်လည်ကုစားပေးမလဲဆိုသည့် အချက်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားဖြစ်ခဲ့ဖူးသူများ အတွက် ပုံမှန်အချိန်တစ်ခုရောက်တိုင်း ကူညီစောင့်ရှောက်ပေးမည့် အသင်းအဖွဲ့၊ လူပုဂ္ဂိုလ် စသည် ယနေ့ ပေါ်ထွက်လာကြပြီဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အပေါ်တွင်ပြောခဲ့သလို စိတ်ဒဏ်ရာဖြင့် ကြီးပြင်းခဲ့ရသူများအတွက် ရုပ်ပိုင်းမဟုတ်သည့် မည်သို့သော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအစီအစဉ်ကို လုပ်ဆောင်မည်ကို နိုင်ငံတော်အနေဖြင့်၊ အထူးသဖြင့် လက်ရှိအစိုးရအနေဖြင့် စဉ်းစားထားသည်ကို သိရှိလိုသည်။ ဒါက စနစ်အကူးအပြောင်းကို ဖြတ်သန်းနေရသည့် နိုင်ငံတိုင်းအတွက် အရေးကြီးသည့်လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာမှာတော့ Transitional Justice “အသွင်ကူးပြောင်းကာလ တရားမျှတမှု”ဟု ခေါ်ကြသည်။ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ ထူထောင်မည်ဆိုပါက မဖြစ်မနေ ဆောင်ရွက်ရမည့် တရားမျှတမှု ရှာဖွေသည့်လုပ်ငန်းဖြစ်သည်။ ‘အမျိုးသား ပြန်လည်ရင်ကြားစေ့ရေး’ ခေါင်းစဉ်ဖြင့် အတိတ်ကို ပြည်ဖုံးကားချခြင်း၊ သင်ပုန်းချေခြင်း၊ ကျူးလွန်ခဲ့သူများကို ခွင့်လွှတ်ခြင်းနှင့် မသက်ဆိုင်သော သီးခြားလုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်သည်။

သာဓကပြရလျှင် အတိတ်က အစိုးရ အဆက်ဆက်၏ မှားယွင်းခဲ့သည့်အပြစ်များကို အတိအလင်းဖွင့်ဟဝန်ခံခြင်း၊ (ဦးကိုနီနှင့် ကိုနေဝင်းမိသားစုများအား လုပ်ပေးသလို) နစ်နာခဲ့သူများအား ပြန်လည်ကြည့်ရှုစောင်မခြင်း၊ တစ်ချိန်က နာမည်ပျက်စာရင်း သွင်းခံခဲ့ရသူများအား လူဆိုးမဟုတ်ကြောင်း ပြန်လည်ကြေညာပေးခြင်း၊ ဒီမိုကရေစီ တိုက်ပွဲတွင် စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံခဲ့ရသူအားလုံးတို့အတွက် အထိမ်းအမှတ်တစ်ခုခု (ပြတိုက်၊ ကျောက်တိုင်၊ ပန်းခြံစသည်) ပြုလုပ်ပေးခြင်း၊ ထိုသူတို့အတွက် ရည်စူး၍ နေ့တစ်နေ့ကို အောက်မေ့ဖွယ်နေ့အဖြစ် သတ်မှတ်ပေးခြင်း၊ စိတ်ဒဏ်ရာဖြင့် ကြီးပြင်းခဲ့ကြရသူများအတွက် နှစ်သိမ့်ဆွေးနွေးမှု၊ နွေးထွေးမှုများ ပြန်လည်ပေးခြင်း စသည်တို့ ပါဝင်သည်။

အသွင်ကူးပြောင်းကာလ တရားမျှတမှုသည် ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်များကို သက်သာပျောက်ကင်းစေရန် နိုင်ငံတော် အစီအစဉ်ဖြင့် ကုစားပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုဒဏ်ရာဒဏ်ချက်များကို ပျောက်ကင်းအောင် အရင်မလုပ်ဘဲ စနစ် အကူးအပြောင်းကိုသာ ပုံဖော်မည်ဆိုပါလျှင် စစ်မှန်သော တရားမျှတမှု ထွန်းကားသည့် လူ့ဘောင်ကို တည်ဆောက်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ နောင်တစ်ချိန်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ပြည်တွင်းစစ်ချုပ်ငြိမ်း၍ ပြည်သူအများ တောင့်တသော ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတော်တစ်ခု ဖြစ်လာသော်လည်း ကြားကာလတွင် အသွင်ကူးပြောင်းကာလတရားမျှတမှုကို မဖော်ဆောင်ထားမိပါက သွေးပြည်ပုပ်တို့ကို ဖောက်ချကာ ဆေးမထည့်ဘဲ အပေါ်က အရေပြား ထပ်ပိုးပြီး မိတ်ကပ်လိမ်းသည်နှင့် တူပါလိမ့်မည်။ တိုင်းပြည်ကသာ တည်ငြိမ်သွားပြီး စီးပွားရေးကောင်းချင် ကောင်းလာမည်ဖြစ်သော်လည်း ခေတ်ဆိုးကို ဖြတ်သန်းခဲ့ရသည့် နိုင်ငံသားများ၏မျက်နှာပေါ်တွင် စစ်မှန်သော အပြုံးတို့ကိုတော့ မြင်ရမည်မဟုတ်ပါ။

ဆရာကြီးရွှေဥဒေါင်းစကားဖြင့် ပြောရလျှင် စိတ်တွင် ဆူးများတစ်ချောင်းပြီးတစ်ချောင်း ပေါက်နေသော လူများ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အများအပြား ကျန်ရှိနေပါသေးသည်။ ဦးကိုနီနှင့်ကိုနေဝင်းတို့ကို မမေ့သကဲ့သို့ ထိုလူအများကိုလည်း မမေ့အပ်ဘဲ လက်တွဲခေါ်ဖို့၊ ဂရုစိုက်ဖို့ နိုင်ငံတော် (အစိုးရနှင့်ပြည်သူ) တွင် အကြွေးကျန်နေပါသည်။     ။