လာမည့်တနင်္ဂနွေ နိုဝင်ဘာ ၈ တွင် ၂၉ နှစ်အရွယ် စောကဲဒိုသည် ဘဝတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် မဲပေးခွင့်ရရှိတော့မည်ဖြစ်သည်။ ကရင်ပြည်နယ် လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်မှ မိုင် ၃၀ ကျော်အကွာရှိ လော်ကော်ကျေးရွာတွင် ၂၀၁၀ နှင့် ၂၀၁၅ တွင် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။
လက်နက်ကိုင် တိုက်ပွဲများကြောင့် နယ်မြေတည်ငြိမ်အေးချမ်းမှု မရှိသည့်အတွက် လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်ရှိ လော်ကော်ကျေးရွာအုပ်စု အပါအဝင်၊ ဝင်းစော၊ မိကြောင်၊ တာလယ်၊ သမို၊ ရင်းဘိုင်း၊ ရေတံခွန်နှင့် မဲလရော ကျေးရွာအုပ်စု ၈ ခုတို့တွင် ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုလုံး ရွေးကောက်ပွဲ တစ်ကြိမ်မျှ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ပေ။
ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့သောကြောင့် မဲပေးခွင့်မရခဲ့သည့် နေရာများတွင် ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး နှောင့်နှေးခဲ့ရသည်ဟု စောကဲဒိုက ဆိုသည်။
“ကျွန်တော်တို့ရဲ့ခံစားချက်တွေ၊ လိုအပ်ချက်တွေ၊ အသံတွေ၊ အခက်အခဲတွေ လွှတ်တော်ထဲကို ရောက်နိုင်ဖို့ ယုံကြည်တယ်” ဟု စောကဲဒိုက ပြောသည်။
လော်ကော်ကျေးရွာအုပ်စုတွင် စောကဲဒိုကဲ့သို့ပင် ပထမဆုံးအကြိမ်မဲပေးနိုင်မည့်သူ ၁၆,၀၀၀ ကျော် ရှိပြီး လွှတ်တော် ၌ ၎င်းတို့ကို ကိုယ်စားပြုမည့် ကိုယ်စားလှယ်ကို ရွေးချယ်နိုင်တော့မည်ဖြစ်သည်။
အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရား ရှိလာခြင်းကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲပြုလုပ်နိုင်
၂၀၁၀ နှင့် ၂၀၁၅ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနှစ်ကြိမ်တွင် လှိုင်းဘွဲ့မြို့အပါအဝင် ကရင်ပြည်နယ်ရှိ ၇ မြို့နယ်လုံးတွင် မြို့နယ်လုံးပြည့် ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ပေ။
လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်တွင် မြို့ပေါ်ရပ်ကွက် ၁၃ ခု၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၇၂ ခု ရှိပြီး လူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀ ကျော်ရှိသည့်အနက် မဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ ၂၃၀,၀၀၀ ကျော် ရှိသည်။
ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ဌာနချုပ်ရှိရာ လေးဝါးစခန်းသည် လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်တွင် တည်ရှိသည်။ တစ်နိုင်ငံလုံး အပစ်အခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် (NCA) လက်မှတ်မထိုးမီ အချိန်ကာလများတွင် ယင်းဒေသများ၌ နယ်မြေအေးချမ်းမှု မရှိ၍ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ပေ။
“အဲ့ဒီတုန်းကလည်း အတတ်နိုင်ဆုံးတော့ ထွေအုပ်နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တယ်။ မရဘူး။ ထွေအုပ်ကလည်း သူတို့ အဲ့ဒီနေရာတွေကို ရပ်ကျေးစာရေးတောင် ခန့်ပေးလို့မရဘူး။ သူတို့ကိုယ်တိုင်လည်း မလွှမ်းမိုးနိုင်ဘူး” ဟု ယခင်က ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပနိုင်ခဲ့သည့်အပေါ် ဘားအံခရိုင် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲဥက္ကဋ္ဌ ဦးစောသိန်းကြည်က ရှင်းပြသည်။
၂၀၁၅ တွင် KNU အပါအဝင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ရှစ်ခုက NCA လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ KNU အပြင် အခြား ကရင်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်သည့် ဒီမိုကရေစီအကျိုးပြုကရင်တပ်မတော် (DKBA) နှင့် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး /ကရင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KNU/KNLA PC) တို့လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။
အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးစာချုပ် လက်မှတ်ထိုးပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ရပ်ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ ခန့်ထားနိုင်ပြီး ရပ်ကျေးအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများလည်း ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့ကာ မဲစာရင်းကောက်ယူနိုင်ခဲ့သည်ဟု ဦးစောသိန်းကြည်က ဆိုသည်။
KNU ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် ပဒိုစောတာဒိုမူးကလည်း အပစ်ရပ်စာချုပ် လက်မှတ်ရေးထိုးပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရား ကျယ်ပြန့်လာမှုကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်သည့် အခင်းအကျင်းများ ပေါ်ပေါက်လာသည်ဟု ဆိုသည်။
“တချို့ရွာတွေမှာ သူတို့ (အစိုးရ) အုပ်ချုပ်ရေး တိုးချဲ့တယ်လို့ပဲ ပြောပြော Administration (စီမံအုပ်ချုပ်ရေး) လာချထားတာတွေ ရှိလာတယ်။ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး အနေအထားတစ်ခုပေါ်မှာ မူတည်ပြီးတော့ အုပ်ချုပ်ရေး ချထားနိုင်တဲ့ နေရာတွေမှာတော့ ပိုပြီးတော့ လုပ်လာနိုင်တဲ့ သဘောတော့ရှိတယ်” ဟု ပဒိုစောတာဒိုမူးက ပြောသည်။
သို့သော် KNU ဌာနချုပ်ရှိရာ နေရာတွင်မူ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည် မဟုတ်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
“ကျွန်တော်တို့ကတော့ မဲထည့်စရာအကြောင်း မရှိဘူး။ ကျွန်တော်တို့အထဲမှာ တစ်ယောက်စ၊ နှစ်ယောက်စပဲ မှတ်ပုံတင် သုံးခေါက်ချိုး ပြန်ရတာပဲ ရှိတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကို အစိုးရက မဲထည့်နိုင်တဲ့အဆင့်အထိ စဉ်းစားပေးတဲ့အဆင့် မရောက်သေးဘူး။ မူဝါဒအရလည်း ၂၀၀၈ ရဲ့အခြေခံအရလည်း ကျွန်တော်တို့က ဘယ်လိုမှ လက်ခံလို့ မရသေးဘူး” ဟု ပဒိုစောတာဒိုမူးက ပြောသည်။
သို့သော်လည်း လုံခြုံရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အစိုးရဘက်က KNU ကို အကြောင်းကြားထားခြင်း မရှိသေးကြောင်း KNU၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် ပဒိုစောတာဒိုမူးက ပြောသည်။
“ကျွန်တော်တို့ကို အကြောင်းကြားတာလည်း ဘာမှမရှိဘူး။ အဲ့ဒါကြောင့် သူတို့လုပ်ရမယ့်ကိစ္စ သူတို့လုပ်တာပဲလေ။ ကျွန်တော်တို့ကတော့ ဘာမှ အနှောင့်အယှက်ပေးဖို့ မရှိပါဘူး” ဟု ပဒိုစောတာဒိုမူးက Myanmar Now ကို ပြောသည်။
လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်အတွင်းရှိ ပထမဆုံးအကြိမ် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်မည့် ကျေးရွာအုပ်စုများအနက် KNU ထိန်းချုပ်ထားသည့် ရွာအချို့ ပါဝင်သော်လည်း အရေအတွက်အတိအကျ မသိဟု ကရင်ပြည်နယ်ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျော်ဝင်းမောင်က ပြောသည်။
“KNU ထိန်းချုပ်တဲ့ ရွာတွေတော့ ပါပါတယ်။ တချို့ရွာတွေမှာတော့ မဲရုံဖွင့်ခွင့်ပေးတဲ့ ရွာတွေရှိတယ်။ မဲရုံဖွင့်ခွင့် ပေးတဲ့ရွာတွေကျတော့ အဲဒီရွာတွေမှာ ဖွင့်ပေးတယ်။ မဲရုံဖွင့်ခွင့်မပေးတဲ့ ရွာတွေကျတော့ နီးစပ်ရာ ရွာတွေမှာ ဖွင့်ပေးတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
ပထမဆုံးအကြိမ် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပခွင့်ရမည့် ကျေးရွာအုပ်စုများ အပါအဝင် ကျေးရွာအားလုံးအတွက် မဲရုံမှူး၊ ဒုမဲရုံမှူးများကို သင်တန်းပေးခြင်း၊ မဲရုံဖွင့်လှစ်ရန် ပြင်ဆင်ခြင်းတို့ကို ပုံမှန်အတိုင်းလုပ်ဆောင်နေသည်ဟု ခရိုင်ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲဥက္ကဋ္ဌ ဦးစောသိန်းကြည်က ပြောသည်။
“သက်ဆိုင်ရာလုံခြုံရေးအဖွဲ့တွေက အဝေးစည်း တာဝန်ယူပေးတာပေါ့။ အတွင်းစည်းကတော့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် လုပ်ပုံလုပ်နည်းအတိုင်း ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ရွေးကောက်ပွဲနေ့ လုံခြုံရေးအတွက် ပြင်ဆင်ထားမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ၎င်းက ပြောသည်။
လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲအတွက် လုံခြုံရေးစီမံချက်ကို ရေးဆွဲထားပြီး တပ်မတော်၏ ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း လုံခြုံရေး ချထားပေးသည်ဟု ကရင်ပြည်နယ် နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့မှ ဗိုလ်မှူးနိုင်မောင်ဇော်က ဆိုသည်။
“မဲပေးတဲ့ မဲရုံနဲ့ ကိုက် ၅၀၀ အကွာမှာ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေ ဝင်ထွက်သွားလာခြင်း မလုပ်ရဘူး။ ဒါကတော့ သူ့ရဲ့စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းအတိုင်းပေါ့။ လက်ရှိ ဒီမှာကတော့ တပ်မတော်က ချပေးထားတဲ့နေရာတွေ ရှိတယ်။ တပ်နဲ့ ပူးတွဲပြီးတော့ လုံခြုံရေး ယူပေးတာပေါ့” ဟု ဗိုလ်မှူးနိုင်မောင်ဇော်က ပြောသည်။
နယ်မြေလုံခြုံရေးအပေါ် သဘောထားကွဲလွဲမှု ရှိခဲ့
ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ခြင်း မရှိသည့် နေရာများစာရင်းကို ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က အောက်တိုဘာ ၁၆ တွင် မထုတ်ပြန်မီကမူ ဒေသလုံခြုံရေးအခြေအနေများအပေါ် သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိခဲ့သည်။
အမျိုးသားလွှတ်တော် မဲဆန္ဒနယ်အမှတ် (၉) နှင့် လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ်အမှတ် (၂) အတွင်း ပါဝင်သည့် ကျေးရွာ အုပ်စု ၇ ခုကို မဲဆန္ဒနယ်စာရင်းမှ ပယ်ဖျက်ပေးရန် လက်ရှိကရင်ပြည်နယ်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေပြီး လှိုင်းဘွဲ့မဲဆန္ဒနယ် အမှတ် (၂) တွင် ဝင်ရောက်ရွေးကောက်ခံမည့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ကိုယ်စားလှယ်လောင်း စောချစ်ခင်က အောက်တိုဘာ ၁၂ တွင် ပြည်နယ်ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ထံ စာတင်ခဲ့သည်။
လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအချို့ရှိနေခြင်းကြောင့် လုံခြုံမှု မရှိခြင်း၊ ကိုဗစ်နိုင်တင်းကပ်ရောဂါ အကန့်အသတ်များကြောင့် ကျေးရွာများအတွင်း ဝင်ရောက်မဲဆွယ်စည်းရုံးရန် ခက်ခဲခြင်း၊ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ခက်ခဲခြင်း တို့ကြောင့် ယင်းနေရာများတွင် ရွေးကောက်ပွဲမပြုလုပ်သင့်ကြောင်း ရေးသားထားသည်။
သို့သော်လည်း နှစ်ရက်အကြာ အောက်တိုဘာ ၁၄ တွင် “လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းအချို့ ရှိနေခြင်းကြောင့် လုံခြုံစိတ်ချမှုမရှိခြင်း” ဟု ရေးသားခဲ့ခြင်းမှာ စာအရေးအသား မှားယွင်းသုံးစွဲခြင်း ဖြစ်သည့်အတွက် မဲဆန္ဒရှင်များနှင့် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများကို တောင်းပန်၍ စာကို ပယ်ဖျက်ကြောင်း စောချစ်ခင်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
“အကုန်လုံးအတွက် အခက်အခဲမရှိအောင် ရည်ရွယ်ပြီးပြောလိုက်တာပေါ့။ တချို့တွေကတော့ မနှစ်သက်ဘူးပေါ့လေ။ တချို့လူတွေကတော့ တလွဲထင်နေကြတာ” ဟု စောချစ်ခင်က Myanmar Now ကို ပြောသည်။
ပြည်နယ်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌက တင်ပြလာသည့်အတွက် အောက်ခြေရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများထံ အဆင့်ဆင့်မေးမြန်းခဲ့ရာ ကိုဗစ်နိုင်တင်းဆိုင်ရာတားမြစ်ချက်များကြောင့် ကျေးရွာများတွင် အကန့်အသတ်အချို့ရှိသော်လည်း ကြိုတင်အကြောင်းကြားပါက သွားလာနိုင်ကြောင်း အကြောင်းပြန်လာခဲ့သည်ဟု ဘားအံခရိုင် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ဥက္ကဋ္ဌ ဦးစောသိန်းကြည်က ဆိုသည်။
လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်ရှိ ကျေးရွာအုပ်စု ရှစ်ခုအတွင်း နေထိုင်သူများ ပထမဆုံးအကြိမ် မဲပေးခွင့်ရရှိပြီး မြို့နယ်အပြည့် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်မည့်အပေါ် ကြိုဆိုကြောင်း လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများက ဆိုသည်။
ကိုဗစ်နိုင်တင်း ကန့်သတ်ချက်များကြောင့် အချို့ကျေးရွာများတွင် သွားလာမည့်နေရာကို မေးမြန်းမှုရှိသော်လည်း လုံခြုံရေးအရ အန္တရာယ်မရှိကြောင်း လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ်အမှတ် (၂) တွင် တစ်သီးပုဂ္ဂလ ယှဉ်ပြိုင်မည့် စောကျော်လွင်ဦးကလည်း ၎င်း၏ အတွေ့အကြုံကို ပြောပြသည်။
ကိုယ်စားလှယ်လောင်း စောကျော်လွင်ဦးသည် လုံခြုံရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အမြင်ကွဲလွဲခဲ့သည့် ကျေးရွာအုပ်စု ၇ ခုအနက် မဲလရော၊ ရင်းဘိုင်း၊ မိကြောင်နှင့် သမို ကျေးရွာအုပ်စုများသို့ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး ရောက်ရှိပြီးဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။
“ဘာကြောင့် သူ (ပြည်နယ်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ) က အဲ့လိုပြောလည်း နားမလည်ဘူး။ လက်နက်ကိုင်တွေကလည်း လိုလိုလားလား ရှိတယ်။ ကျွန်တော်တို့ဘက်မှာ အရင်ကလို စစ်မဖြစ်တာလည်း ကြာနေပြီ။ မဲဆွယ်တာမှာ နှောင့်ယှက်တာတွေမရှိဘူး” ဟု စောကျော်လွင်ဦးက ပြောသည်။
ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က အောက်တိုဘာ ၁၆ တွင် ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပနိုင်သည့် နေရာများစာရင်းကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာအုပ်စုတစ်ခုမှ မပါဝင်ပါ။
“သွားရလာရ ခက်ခဲတာတော့မှန်တယ်။ သွားရလာရ ခက်တိုင်း ချန်ထားဖို့တော့ မဖြစ်ဘူးလေ။ ဒါဟာ သူတို့ရဲ့ အခွင့်အရေးဆိုတဲ့အခါကျတော့ ကျွန်တော်တို့က အဲဒီနယ်တွေကို အခုမှ ခြေလှမ်းစရတာပေါ့” ဟု လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဇော်ညွန့်က ပြောသည်။
အာဏာရပါတီနှင့် ဒေသခံ ကရင်ပါတီ
လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်တွင် ပြည်သူ့လွှတ်တော်၊ အမျိုးသားလွှတ်တော်နှင့် တိုင်းလွှတ်တော်နေရာ လေးခုအတွက် အာဏာရ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) ၊ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP)၊ ကရင်အမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (KNDP)၊ ပြည်ထောင်စုကောင်းကျိုးဆောင်ပါတီ (UBP) တို့မှ ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၁၆ ဦးနှင့် တသီးပုဂ္ဂလနှစ်ဦး ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြမည်ဖြစ်သည်။
၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ကရင်တိုင်းရင်းသားပါတီတစ်ခုဖြစ်သည့် ဖလုံ-စဝေါ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီက လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်အတွင်း ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပခဲ့သည့်နေရာများ၏ လွှတ်တော်နေရာအားလုံးတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့ပြီး ၂၀၁၅ တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) လေးနေရာလုံးတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။
လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့် ကရင်အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (KNDP) သည် ကရင်ပြည်နယ်တွင်း အခြေစိုက်သည့် ကရင်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (KDP)၊ ကရင်ပြည်နယ် ဒီမိုကရေစီနှင့်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးပါတီ (KSDDP)၊ စည်းလုံးညီညွတ်သော ကရင်အမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီတို့ ပူးပေါင်းထားခြင်းဖြစ်ပြီး ၂၀၁၇ ဒီဇင်ဘာတွင် ပါတီမှတ်ပုံတင်ခဲ့သည်။
လက်ရှိတွင် တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ကရင်နိုင်ငံရေးပါတီ လေးခုရှိပြီး ကရင်အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (KNDP) နှင့် ဖလုံ-စဝေါ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီတို့သည် ကရင်ပြည်နယ်တွင် အခြေစိုက်ကာ ကရင်အမျိုးသားပါတီနှင့် ကရင်ပြည်သူ့ပါတီတို့မှာမူ ရန်ကုန်တိုင်းတွင် အခြေစိုက်သည်။
၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ကရင်ပါတီများကို တစ်ခဲနက်မဲပေးရန် KNU က အောက်တိုဘာ ၁၅ တွင် ကျရောက်သည့် တစ်နိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ် (NCA) ငါးနှစ်ပြည့်နှစ်ပတ်လည်နေ့တွင် စာထုတ်ပြန်ကာ တိုက်တွန်းခဲ့သည်။
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၏ သတ်မှတ်ချက်အောက်တွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ကရင်တိုင်းရင်းသားများသည် ကရင်နိုင်ငံရေးပါတီများကို တစ်ခဲနက်မဲပေးခြင်းဖြင့် အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ကို ကိုယ်တိုင်ပါဝင်ကာ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ရယူကြရန် ရေးသားထားသည်။
ကရင်အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (KNDP) သည် ကရင်လူမျိုးများထောက်ခံမှု အားကောင်းနေသည့် ကရင်ပြည်နယ်အခြေစိုက်ပါတီတစ်ခု ဖြစ်သည်။
လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်တွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သည့် ပါတီများအနက် ကရင်အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (KNDP) နှင့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) တို့သာ အကြိတ်အနယ် ယှဉ်ပြိုင်ရဖွယ် အနေအထားဖြစ်သည်။
“ကျွန်တော်တို့ကို ဝန်းရံသူတွေ များပါတယ်။ ဒီတစ်ခေါက်ကတော့ တိုင်းရင်းသားတွေ အနိုင်ရရမယ့် အလှည့်ပဲလို့ အတော်များများက ပြောကြဆိုကြ မျှော်မှန်းကြ၊ သုံးသပ်ကြတာပေါ့” ဟု လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ် မဲဆန္ဒနယ်အမှတ် (၂) ပြည်နယ်လွှတ်တော်နေရာအတွက် ယှဉ်ပြိုင်မည့် KNDP ဥက္ကဋ္ဌ မန်းအောင်ပြည်စိုးက ပြောသည်။
ပထမအကြိမ် မဲပေးရမည့် ကျေးရွာအုပ်စုများရှိ မဲဆန္ဒရှင်များသည် မဲပေးရန် စိတ်ဝင်စားမှုရှိသော်လည်း မဲပေးနည်းစနစ် သိရှိမှု အားနည်းနေသေးသည်ဟု တစ်သီးပုဂ္ဂလကိုယ်စားလှယ်လောင်း ကိုစောကျော်လွင်ဦးက ပြောသည်။
စောကဲဒို နေထိုင်သည့် လော်ကော်ကျေးရွာ၌လည်း လက်ရှိတွင် အသက် ၇၀ ကျော် အဘိုးအဘွားများသည် ၎င်းတို့တစ်သက်တွင် ပထမဆုံးအကြိမ် မဲပေးဖူးခြင်း ဖြစ်သဖြင့် တက်ကြွစွာ ကြိုတင်မဲများ ပေးနေကြသော်လည်း နည်းစနစ်မှန်ကန်စွာ မဲပေးမှုနှင့် ပတ်သက်၍ အသိအပညာ အားနည်းနေသေးသည်ဟု ဆိုသည်။
“သူတို့တစ်သက်မှာ ဒီတစ်ခါပဲ မဲပေးဖူးကြတာ။ ကြိုတင်မဲ ကိုယ်တိုင်သွားပေးကြတယ်။ တက်တက်ကြွကြွပဲ။ မဲပေးရမယ့် နည်းစနစ်တော့ သိတာ အားနည်းတယ်” ဟု စောကဲဒိုက ပြောသည်။
“သူတို့က မဲဆိုရင် နှိုက်ရမယ်ထင်နေတာ။ တံဆိပ်တုံး ထုရမယ်မှန်းတောင် မသိကြတာတွေ ရှိတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
