ရောဂါကို ဖိတ်ခေါ်နေသည့် ဆေးရုံထွက် အန္တရာယ်ရှိအမှိုက်များ

မြောက်ဥက္ကလာမြို့နယ်၊ ဘုမ္မာလမ်း (၂၀) အတွင်းသို့ဝင်သွားလျှင် ဆေးရုံသုံးစွန့်ပစ်ပစ္စည်းများဖြစ်သည့် ပလတ်စတစ်ဆေးထိုးပြွတ်များ၊ ဆေးသွင်းပိုက်များကို အပုံလိုက်တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။ အချို့သော အိမ်ဝင်းများထဲမှာတော့ ထိုအပုံများထဲမှ အကောင်းဆုံးများကိုရွေးကာ ခြင်းများထဲသို့ ထည့်နေသော လူများကိုလည်း တွေ့ရမည်ဖြစ်သည်။

ထိုလူများသည် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းသန့်စင်ဆေးကြောရေး တစ်ပိုင်တစ်နိုင် လုပ်ငန်းလုပ်ကြသူမျာ ဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်မြို့ရှိ မြောက်ဥက္ကလာ၊ ရွှေပြည်သာ စသည့်မြို့နယ်များရှိ ရပ်ကွက်အချို့တွင် ထိုလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်သူ အများအပြားရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို ပြန်လည်သန့်စင်ပြီး ကော်အရည်အသွေးကောင်းများကို ရွေးထုတ်ကာ ကော်စေ့ကျိုသည့် လုပ်ငန်းရှင်များထံ ပြန်လည်ရောင်းချကြသည်။ ပြုလုပ်ရရှိသည့် ကော်စေ့နှင့် ကော်ဖတ်များကို လူသုံးကုန် ပလတ်စတစ်ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ရာတွင် ပြန်လည်အသုံးပြုသည်ဟု Myanmar Now က လေ့လာတွေ့ရှိထားသည်။

၎င်းတို့ ဝယ်ယူကိုင်တွယ်နေကြသည့် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများထဲပါ ဆေးသွင်းပိုက်၊ ဆေးထိုးပြွတ်စသည့် ဆေးရုံသုံး စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများသည် ယခုလို ရပ်ကွက်များထဲသို့ ရောက်ရှိနေရမည်မဟုတ်ပါ။ အဆိုပါပစ္စည်းများတွင် လူနာ၏ သွေးနှင့် ခန္ဓာကိုယ်မှထွက်သော အရည်များ ပေကျံနေနိုင်သည့်အတွက် အကာအကွယ်မပါဘဲ ကိုင်တွယ်မိပါက ရောဂါပိုးမွှားများ ကူးစက်နိုင်သည့် အန္တရာယ်ရှိသည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများကဆိုသည်။

ထို့ကြောင့်လည်း စည်ပင်သာယာဥပဒေအရ အဆိုပါ “အန္တရာယ်ရှိသည့်အမှိုက်” များကို သီးသန့်အမှိုက်သိမ်းယာဉ်ဖြင့် သိမ်းဆည်းပြီး မြို့ပြင်ရှိသတ်မှတ်ထားသည့်နေရာတွင် မီးရှို့ဖျက်ဆီးပစ်ရန် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ သို့သော် အဆိုပါ အန္တရာယ်ရှိ ဆေးရုံထွက်အမှိုက်များအနက် အချို့သည် ဥပဒေနှင့်ဆန့်ကျင်လျက် ဖျက်ဆီးရမည့်နေရာသို့ မရောက်ဘဲ ပစ္စည်းအဟောင်းပြန်ဝယ်သည့် ဒိုင်များထံ ရောက်ရှိနေသည်။

သာမန်အချိန်မျိုးမှာပင်လျှင် အဆိုပါပစ္စည်းများသည် အသည်းရောင်အသားဝါ၊ HIV၊ ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျှော၊ အရေပြားနှင့် အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာရောဂါ ပိုးမွှားများ သယ်ဆောင်သည့် ပစ္စည်းများဖြစ်သည်။ ယခုလို ကိုဗစ်နိုင်တင်း (COVID-19) ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ မြန်မာနိုင်ငံအထိ ပျံ့နှံ့နေသည့် အချိန်မျိုးတွင် အဆိုပါပစ္စည်းများ၏ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်သယ်ဆောင်နိုင်ခြေကိုလည်း ထည့်တွက်စဉ်းစားစရာ ဖြစ်လာသည်။

“ဒီအမှိုက်တွေက တခြားအမှိုက်နဲ့မတူဘူး။ ပိုးသတ်ဆေးနံ့ တအားပြင်းတယ်။ ကြာကြာရှူမိရင် ခေါင်းမူးလာတာ” ဟု ရွှေပြည်သာမြို့နယ်၊ ရန်ကြီးအောင်လမ်းနေ ဒေါ်ချိုချိုအောင်က အမှိုက်အိတ်ပုံ တစ်ပုံပေါ် ထိုင်ရင်း ပြောပြသည်။ ၎င်း၏ ခြံဝင်းအတွင်း လူသွားလမ်း တစ်နေရာစာမှအပ အောက်ဆီဂျင်ပေးသည့် နှာခေါင်းပိုက်၊ ဆီးအိတ်အခွံ၊ သွေးအိတ်အခွံ၊ ဆေးထိုးပြွတ်တို့ထည့်ထားသည့် အိတ်များက တောင်ပုံရာပုံ။

ဒေါ်ချိုချိုအောင်တို့ လုပ်ငန်းသဘောအရ စော်ဘွားကြီးကုန်းရှိ ဒိုင်ထံမှဝယ်လာသည့် ဆေးရုံသုံး ပစ္စည်းဟောင်းများကို ကော်စေ့ကျိုသူထံ ပြန်မသွင်းမီ ဆေးကြောသန့်စင်ရသည်။ ပထမအဆင့်အနေဖြင့် ပိုက်ခေါင်းများ၊ ကော်အမာများကို ပထမဆုံး ဖြုတ်သည်။ သွေးရှိနေသေးသည့် ပိုက်များကိုတော့ အမြင့်တစ်နေရာတွင်ချိတ်ကာ ဆေးသွင်းပိုက် ဘီးလုံးကို လျှော့ပေးပြီး ပိုက်အတွင်းမှ သွေးလက်ကျန်များ အကုန်အပြင်ထုတ်ရသည်။

ထို့နောက် ပိုက်များကို ကျောက်ရေစည်ထဲတွင် အစွန်းချွတ်ဆေး သို့မဟုတ် အက်ဆစ်အပျော့စား ထည့်ဖျော်ထားသည့် ရေဖြင့် တစ်ခေါက် ဆေးကြောသည်။ ထို့နောက် ဆပ်ပြာမှုန့်ဖြင့် ထပ်မံဆေးကြောကာ စွန့်ပစ်ရေများကို ခြံဝင်းထဲသို့ သွန်ချလိုက်သည်ဟု ဒေါ်ချိုချိုအောင်က ရှင်းပြသည်။

ဆေးကြောသန့်စင်ပြီးသည့်ပိုက်များကို ရေစစ်ပြီးနောက် နေပူလှန်း၊ အခြောက်ခံကာ ဓားချွန်ချွန်ဖြင့် ပိုက်များကို ထက်ခြမ်းခွဲရသည်။ ထို့နောက် ထက်ခြမ်းခွဲထားသည့် ပိုက်များကို ကော်စေ့ကျိုမည့် လုပ်ငန်းရှင်ထံ ပြန်လည်ရောင်းချသည်ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

အန္တရာယ်ကိုမမှုအားသူများ

တစ်ရက်လျှင် တန် ၂,၅၀၀ ထွက်သည့် ရန်ကုန်တစ်မြို့လုံး၏ အမှိုက်များအနက် သုံးတန်ခန့်မှာ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းထွက် အမှိုက်များဖြစ်သည်ဟု ရန်ကုန်မြို့တော်စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီက ထုတ်ပြန်ထားသည်။ အန္တရာယ်ရှိသည့် အမှိုက်များကိုတော့ မြို့တော်စည်ပင်ဝန်ထမ်းများက သီးသန့်အမှိုက်သိမ်းယာဉ်များဖြင့် သိမ်းဆည်းကာ ထိန်ပင်သုသာန်တွင် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဆိုထားသည်။

“အန္တရာယ်ရှိသည့် အမှိုက်” များတွင် ရောဂါပိုးကူးစက်မှုအန္တရာယ် ရှိစေနိုင်သည့် ချွန်ထက်ပစ္စည်းများ (အပ်နှင့် ခွဲစိတ်ခန်းသုံးဓားများ) ၊ လူနာများ၏ ခန္ဓာကိုယ်နှင့် ထိတွေ့ထားသည့် ဆေးသွင်းပိုက်၊ နှာခေါင်းပိုက်၊ ဆီးချူပိုက်စသည့်ပစ္စည်းများ၊ ဓာတ်ခွဲခန်းသုံး ဓာတုပစ္စည်းများ၊ သက်တမ်းကုန်ဆေးဝါးများ ပါဝင်သည်။

အဆိုပါ အန္တရာယ်ရှိအမှိုက်များသည် ထိန်ပင်သုသာန်သို့မရောက်ဘဲ အဘယ့်ကြောင့် စွန့်ပစ်ပစ္စည်း ပြန်ဝယ်သည့် ဒိုင်များထံသို့ ရောက်ရှိရပါသနည်း။

အဆိုပါ ဆေးရုံထွက်အမှိုက်များကို စည်ပင်သာယာဝန်ထမ်းများနှင့် ဆေးရုံဝန်ထမ်းများက လာရောက် ရောင်းချလေ့ရှိသည်ဟု မြောက်ဥက္ကလာပမြို့နယ် ပုရွက်ဆိတ်ကုန်းဘူတာရုံအနီးနှင့် အင်းစိန် စော်ဘွားကြီးကုန်း ရှိ စွန့်ပစ်ပစ္စည်း ရောင်းဝယ်ရေး ဆိုင်များထံ ဆေးထိုးပြွတ် ဝယ်လိုသူအဖြစ် Myanmar Now က စုံစမ်းကြည့်ခဲ့ရာတွင် သိခဲ့ရသည်။

အဆိုပါပစ္စည်းများ ရောင်းချရာတွင် ငွေကြေးအရ များများစားစားတော့ အလုပ်ဖြစ်ကြမည် မဟုတ်ပါ။ တစ်ပိဿာလျှင် ကျပ် ၅၀၀ မှ ၁၀၀၀ နှုန်းသာ ဈေးပေးသည်ဟု အဆိုပါဆိုင်များက ပြောပြကြသည်။

ဆေးရုံသုံးအမှိုက်များမှာ ရန်ကုန်သာမက မန္တလေး၊ ကျောက်ဆည်၊ ပုသိမ်တို့မှလည်း ဝင်ရောက်ပြီး ရက်သတ္တတစ်ပတ်လျှင် ပိဿာ ၂၀၀ ခန့် ဝင်လေ့ရှိသည်ဟု အင်းစိန် စော်ဘွားကြီးကုန်းရှိ စွန့်ပစ်ပစ္စည်း အရောင်းအဝယ်ဒိုင်တစ်ဦးက ပြောသည်။

လာရောက်ရောင်းချသည့် ပလတ်စတစ်ပစ္စည်းများတွင် သွေးစများ ပေကျံနေသည့် အပ်တန်းလန်းဆေးထိုးများပင် ပါဝင်လေ့ရှိသည်ဟု စွန့်ပစ်ပစ္စည်း အရောင်းအဝယ်ဒိုင်များကဆိုသည်။

စည်ပင်ဝန်ထမ်းများ၊ ဆေးရုံဝန်ထမ်းများ လာရောက်ရောင်းချသည်ကိုတော့ Myanmar Now အနေဖြင့် သီးခြားအတည်မပြုနိုင်သေးပါ။ သို့သော် ဖေဖော်ဝါရီ ပထမပတ် မနက်ခင်းတစ်ခုတွင် လမ်းမတော်မြို့နယ်ရှိ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံတစ်ရုံ၏ ဝင်ပေါက်အနီး ရန်ကုန်မြို့တော်စည်ပင်၏ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းထွက်အမှိုက်များ သိမ်းသည့်ယာဉ်ဘေးတွင် သန့်ရှင်းရေးယူနီဖောင်း လိမ္မော်ရောင်အင်္ကျီ ဝတ်ဆင်ထားသူနှစ်ဦးသည် ဆေးရုံအမှိုက်အိတ်များအတွင်း လက်ဗလာဖြင့် မွှေနှောက်နေသည်ကို Myanmar Now က မျက်မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။

ထိုစည်ပင်ဝန်ထမ်းနှစ်ဦးသည် နှာခေါင်းစည်းများ ဝတ်ဆင်မထားဘဲ အနီရောင်၊ အဝါရောင် ပလတ်စတစ်အမှိုက်အိတ်များထဲပါ ဆေးထိုးပြွတ်နှင့် ဆေးသွင်းပိုက်များကို ရွေးထုတ်ယူကာ အခြားအိတ်တစ်လုံးထဲသို့ ပြောင်းထည့်နေခြင်းကို နာရီဝက်ခန့်ကြာအောင် ပြုလုပ်နေခဲ့ကြသည်။

ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ထားသည့် ဆေးရုံသုံးအမှိုက်စွန့်ပစ်မှု စီမံခန့်ခွဲရေး လမ်းညွှန်ချက်တွင် ဆေးရုံထွက်အမှိုက်များကို နှာခေါင်းစည်း၊ လက်အိတ်၊ ခြေအိတ် စသည့် တစ်ကိုယ်ရေကာကွယ်ရေးပစ္စည်းများဝတ်ဆင်ကာ သိမ်းဆည်းထုပ်ပိုးရပြီး ယင်းအမှိုက်အိတ်များကို အလုံပိတ် သီးသန့်အမှိုက်သိမ်းယာဉ်များဖြင့် မီးရှို့ဖျက်ဆီးသည့်နေရာသို့ သယ်ပို့ရမည်ဟု ရေးသားထားသည်။

၂၀၁၆ ထုတ် ‘ဆေးရုံများတွင် ရောဂါကူးစက်မှုကာကွယ်ထိန်းချုပ်မှုလမ်းညွှန်ချက်’ အရ အန္တရာယ်ရှိအမှိုက်များကို သိမ်းဆည်းရာတွင် ချွန်ထက်သည့် ပစ္စည်းများကို အနီရောင်အမှိုက်အိတ်ဖြင့် လည်းကောင်း၊ ရောဂါပိုးကူးစက်စေနိုင်သည့် ပစ္စည်းများကို အဝါရောင်အမှိုက်အိတ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ စားကြွင်းစားကျန်နှင့် သာမန်အမှိုက်များကို အနက်ရောင်အမှိုက်အိတ်ဖြင့်လည်းကောင်း အသီးသီးထည့်ပြီး စနစ်တကျ စွန့်ပစ်ရမည်ဟု ရေးသားထားသည်။

ဆေးရုံထွက်စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများ စွန့်ပစ်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး အဆိုပါ ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံ၏ တာဝန်ရှိသူကို Myanmar Now က မေးမြန်းရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း “လောလောဆယ် အင်တာဗျူးဖြေဖို့ အဆင်မပြေသေးဘူး” ဟု ဒေါက်တာဒေါ်စန်းဝင်းအမည်ရှိ ဆေးရုံဝန်ထမ်းတစ်ဦးက ဖုန်းဖြင့် ပြန်လည်ဖြေကြားခဲ့သည်။

ရန်ကုန်မြို့တော်စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီကမူ ၎င်းတို့ဝန်ထမ်းများအား ထိုသို့ ဆေးရုံသုံးစွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို မိမိသဘောဖြင့် ရှာဖွေသိမ်းဆည်းခွင့်မပြုထားဟု ပြောသည်။ စည်ပင်သန့်ရှင်းရေးဝန်ထမ်းများသည် ဆေးရုံထွက်အမှိုက်များကို သိမ်းဆည်းသယ်ဆောင်ရာတွင် လုံခြုံသည့် သတ်မှတ်ဝတ်စုံကို ဝတ်ဆင်ရမည်ဟု ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးနှင့်သန့်ရှင်းရေးဌာနမှ အမည်မဖော်လိုသူ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက ပြောသည်။

“… ကားပေါ်မှာ တင်ပြီးရင် အားလုံးကို တိုက်ရိုက်ဖျက်ဆီးမယ့်နေရာကို ပို့ဆောင်ဖို့ သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ ကျွန်မတို့ ဌာနက (မွှေနှောက်ခွင့်) ခွင့်ပြုမထားပါဘူး” ဟု ၎င်းက ဖေဖော်ဝါရီ ၂၀ တွင် Myanmar Now ကို ပြောသည်။

ရွှေသမင် ဘယ်ကထွက်သလဲ

ဈေးကွက်အတွင်းရောက်ရှိလာသော ဆေးရုံသုံးစွန့်ပစ်ပစ္စည်းများသည် ဆေးရုံများမှ လာခြင်းမဖြစ်နိုင်ဟု ကျန်းမာရေးနှင့် အားကစားဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီးရုံး ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဒေါက်တာသာထွန်းကျော်က ဆိုသည်။

“ဆေးရုံက မထွက်ဘူး သေချာတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဆေးရုံအတွက်အမှိုက်က အမှိုက်ပုံးသီးခြား ရှိတယ်” ဟု ၎င်းက Myanmar Now ကို ပြောသည်။

ပြည်သူ့ဆေးရုံများသာမက ပုဂ္ဂလိကဆေးရုံများတွင်လည်း ဆေးရုံနှင့် ဓာတ်ခွဲခန်းထွက် အမှိုက်များကို စည်းကမ်းတကျ မစွန့်ပစ်ပါက ဆေးရုံလိုင်စင် သက်တမ်းတိုးခွင့်မပြုဟု ဒေါက်တာသာထွန်းကျော်က ပြောသည်။ သို့ဖြစ်လျှင် ဆေးရုံစွန့်ပစ်အမှိုက်များသည် ဆေးရုံများမှတစ်ဆင့် ဈေးကွက်အတွင်း မည်ကဲ့သို့သော လမ်းကြောင်းမှ ရောက်ရှိနေပါသနည်းဟုမေးရာ “မပြောလိုဘူး” ဟုသာ ၎င်းက ပြန်ဖြေသည်။

ရန်ကုန်ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီးတွင် ဆေးရုံထွက်အမှိုက်များကို သီးခြားအဆောက်အအုံတစ်လုံးတွင် သော့ခတ်သိမ်းဆည်းထားပြီး စည်ပင်သာယာမှ သီးသန့်အမှိုက်သိမ်းယာဉ်ရောက်မှသာ စွန့်ပစ်သည်ဟု ဆေးရုံလက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာခင်မောင်ကြီးက ပြောသည်။ ဆေးရုံသုံးအမှိုက်များမှတစ်ဆင့် ရောဂါပိုးကူးစက်နိုင်သည့် အန္တရာယ်ရှိသည့်အတွက် အကာအကွယ်များမပါဘဲ လက်ဗလာဖြင့် မကိုင်တွယ်သင့်ကြောင်းလည်း ၎င်းက ပြောသည်။

ဆေးရုံကြီးတွင် သတ်မှတ်ချက်အတိုင်း ပစ္စည်းစွန့်ပစ်ဖို့ ဝန်ထမ်းများအား အသိပညာပေးကြောင်း၊ သို့သော် တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ကိုင်တွယ်အရေးယူခြင်းမျိုးတော့ မရှိသေးကြောင်း ဒေါက်တာခင်မောင်ကြီးက ပြောသည်။

ဆေးရုံထွက်အမှိုက်များ စွန့်ပစ်ပစ္စည်း‌ဈေးကွက်သို့ ရောက်လာခြင်းမှာ အမှိုက်စွန့်ပစ်မှုအပေါ် ဆေးရုံများ၏ ကြီးကြပ်မှုလျော့ရဲခြင်းနှင့် စည်ပင်အမှိုက်သိမ်းယာဉ်များက ဆေးရုံမှ မီးရှို့ဖျက်ဆီးရာ သုသာန်သို့ သွားသည့် လမ်းတစ်လျှောက် လုပ်ဆောင်ရမည့်ပုံစံအတိုင်း မပြုလုပ်ခြင်းတို့ကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်ဟု မြောက်ဥက္ကလာပမြို့နယ်ရှိ ရွှေလမင်းပုဂ္ဂလိကဆေးရုံ၏ ဆေးရုံအုပ် ဒေါက်တာတင်ညိုညိုလတ်က Myanmar Now ကို ပြောသည်။

ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် မြန်မာနိုင်ငံဆရာဝန်အသင်းတို့ ၂၀၁၇ တွင်ပူးတွဲပြုလုပ်ခဲ့သည့် ‘ဆေးရုံသုံး အမှိုက်စွန့်ပစ်ခြင်းဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာ’ အရလည်း ဆေးရုံများသည် အမှိုက်ခွဲခြားစွန့်ပစ်မှု အားနည်းနေသေးသည်ကို တွေ့ခဲ့ရသည်ဟု မြန်မာနိုင်ငံဆရာဝန်အသင်း၊ ဆေးရုံအုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာအဖွဲ့၏ အတွင်းရေးမှူးလည်းဖြစ်သည့် ဒေါက်တာတင်ညိုညိုလတ်က ပြောသည်။ ၎င်းသည် ယင်းအစီရင်ခံစာ ပြုစုချိန်က ပါဝင်ခဲ့သည်။

နောက်ဆုံးပေါ်ကမ္ဘာ့ကပ်

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကူးစက်ပျံ့နှံ့နေသော ကိုဗစ်နိုင်တင်းကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါသည် မတ်လကုန်ပိုင်းမှစ၍ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီဖြစ်ရာ ဧပြီ ၁ အထိစာရင်းအရ ကူးစက်ခံထားရသူ ၁၅ ဦးရှိပြီး ၎င်းအနက် တစ်ဦးသေဆုံးပြီး ဖြစ်သည်။ ဗိုင်းရပ် ပိုးမွှားသည် အရာဝတ္ထုများ၊ လူ၏ကိုယ်ခန္ဓာအစိတ်အပိုင်းများမှတစ်ဆင့် ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ဝင်ရောက်သည်ဟု ကျန်းမာရေးပညာရှင်များက ဆိုထားရာ အဆိုပါဗိုင်းရပ်ပိုး ကပ်ငြိနေသည့် ဆေးရုံသုံး စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို ကိုင်တွယ်မိသူအနေဖြင့်လည်း ကူးစက်ခံရနိုင်ခြေရှိမရှိ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်လာသည်။

ဆေးရုံသုံးစွန့်ပစ်ပစ္စည်းများမှတစ်ဆင့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ပိုး ပျံ့နှံ့မှုမည်မျှရှိသည်ကို အတိအကျပြောနိုင်ရန်အတွက် သုတေသနကောင်းကောင်း မလုပ်ရသေးကြောင်း ဩစတြေးလျအမျိုးသားတက္ကသိုလ် (ANU) မှ ကူးစက်ရောဂါပျံ့နှံမှုဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ ဒေါက်တာမေရု ရှီးလ် (Meru Sheel) က Myanmar Now ကိုပြောသည်။

“ကျွန်မတို့သိတာကတော့ ဗိုင်းရပ်ပိုးဟာ မျက်နှာပြင်တွေအပေါ်မှာ ရှင်သန်နိုင်တယ်ဆိုတာပဲ။ အရာဝတ္ထုကို လိုက်လို့ ရှင်သန်တဲ့အချိန်တော့ ကွာတယ်။ ဒါပေမဲ့ မျက်နှာပြင်တွေအပေါ်မှာ ရှင်သန်နိုင်တာတော့ အမှန်ပဲ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်သည် ပလတ်စတစ်နှင့် အစွန်းခံသံမဏိတို့အပေါ်တွင် သုံးရက်အထိ အသက်ရှင်နိုင်သည်ဟု အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု National Institute of Allergy and Infectious Diseases က မတ်လအတွင်း ထုတ်ပြန်သည့် သုတေသနတစ်ခုတွင် ဖော်ပြထားသည်။

ဥပဒေကိုဂရုမစိုက်သူများ

ရပ်ကွက်များထဲ ဆေးရုံသုံးဆေးထိုးပြွတ် ပြန်လည်ဆေးကြောသည့် လုပ်ငန်းများရှိနေခြင်းကြောင့် ရတက်မအေးဖြစ်နေသူမှာ မြောက်ဥက္ကလာပမြို့နယ် ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် သန့်ရှင်းရေးဌာန တာဝန်ခံ ဦးကျော်မင်းထွန်းဖြစ်သည်။

၎င်းတို့မြို့နယ်စည်ပင်က ဇန်နဝါရီ တတိယပတ်တွင် ယင်းမြို့နယ်အတွင်း ဝင်ရောက်စစ်ဆေးခဲ့ရာ ကော်ကြိတ်လုပ်ငန်းလိုင်စင် ရရှိထားသည့် လုပ်ငန်းများထဲတွင် ဆေးထိုး ဆေးကြောသည့် လုပ်ငန်း သုံးခုကို တွေ့ရှိခဲ့ရသည်ဟု ဦးကျော်မင်းထွန်းက Myanmar Now ကို ပြောသည်။

ကော်ကြိတ်လုပ်ငန်းများကို စက်မှုဇုန်ပြင်ပတွင် ခွင့်မပြုသော်လည်း ၂၀၁၉ မှစ၍ ယာယီလိုင်စင်များ ထုတ်ပေးထားသည်။ အဆိုပါလုပ်ငန်းများအနေဖြင့် လူနေရပ်ကွက်အတွင်း ဆေးထိုးသန့်စင်သည့်လုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်နေခြင်းကို အရေးယူနိုင်ရန် ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီထံ တင်ပြထားသည်ဟုလည်း ၎င်းက ပြောသည်။

နောက်ဆုံးပြင်ဆင်လိုက်သည့် ရန်ကုန်မြို့တော်စည်ပင်သာယာရေးဥပဒေတွင် ဘေးဖြစ်စေတတ်သောအရည်၊ စက်ဆုပ်ဖွယ်ရာများ၊ ဆေးရုံသုံးအမှိုက်များကို စည်းကမ်းမဲ့ စုပုံထားခြင်း၊ သွန်ခြင်း၊ စွန့်ပစ်ခြင်း ပြုလုပ်လျှင် ငွေဒဏ်တစ်သိန်းမှ ငါးသိန်းဖြစ်စေ၊ ထောင်ဒဏ် သုံးလဖြစ်စေ ချမှတ်နိုင်သည်ဟု ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ သို့ရာတွင် ဥပဒေအာဏာစက် မည်မျှတည်မတည်ကိုတော့ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်သည်။

ဆေးရုံထွက်အမှိုက်များကို ကော်စေ့ပြုလုပ်ရန် ပြန်လည်သန့်စင်ဆေးကြောသည့် လုပ်ငန်းများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ရန်ကုန်မြို့တော် စည်ပင်သာယာရေးကော်မတီက စိစစ်နေသည်ဟု ကော်မတီ၏ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေး နှင့် သန့်ရှင်းရေးဌာနမှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက ဖေဖော်ဝါရီတွင် Myanmar Now ကိုပြောသည်။ မတ် ၁၅ လယ်တွင် တစ်ကြိမ်ပြန်မေးရာမှာလည်း အရေးမယူထားသေးကြောင်း ပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ ပလတ်စတစ်လုပ်ငန်းရှင်များအသင်း ဥက္ကဋ္ဌ ဦးထွန်းကမူ စွန့်ပစ်ပစ္စည်း သန့်စင်သည့် လုပ်ငန်းများကို လူနေရပ်ကွက်များအတွင်း မလုပ်ဆောင်သင့်ဘဲ စက်မှုဇုန်များတွင်သာ လုပ်သင့်သည်ဟု အကြံပြုသည်။

“recycle (ပြန်လည်ပြုပြင်သုံးစွဲမှု) လုပ်တဲ့စက်ရုံက စက်မှုဇုန်မှာလုပ်ဖို့ ကန့်သတ်ချက်ရှိတယ်။ အပြင်မှာ လုပ်လို့မရဘူး” ဟု ဦးထွန်းက ပြောသည်။

ဆေးသွင်းပိုက်ပျော့များကို ပန်းပင်ရေလောင်းသည့် ရေပိုက်များ ထုတ်လုပ်ရန်လည်းကောင်း၊ ဆေးထိုးများကို ပလတ်စတစ်ပန်းအိုးများ၊ လမ်းခင်းသည့် ကော်အမာများ၊ ပလတ်စတစ်ထိုင်ခုံများ ထုတ်လုပ်ရန် ပြန်လည်အသုံးပြုသည်ဟု ဦးထွန်းက ပြောသည်။ ထိုကဲ့သို့ စားသောက်ကုန်နှင့် မပတ်သက်သည့် ပလတ်စတစ်ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်ရာတွင် အသုံးပြုသည့်အတွက် ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်မရှိဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

သို့သော်လည်း မြောက်ဥက္ကလာပမြို့နယ်ရှိ ကော်စေ့ဆိုင်တစ်ဆိုင်သို့ Myanmar Now က ကော်စေ့ဝယ်လိုသူအဖြစ် သွားရောက်စုံစမ်းခဲ့ရာ ဆေးထိုးပြွတ်များ၏ ပလတ်စတစ်အမျိုးအစားသည် အရည်အသွေးကောင်းသည့်အတွက် ပလတ်စတစ်ယပ်တောင် ပြုလုပ်ရာတွင်လည်းကောင်း နိုင်ငံခြားမှ တင်သွင်းသည့် ကော်စေ့များနှင့် ရောပြီး ကော်ဇွန်းများ ထုတ်လုပ်ရာတွင်လည်းကောင်း အသုံးပြုသည်ဟု ဆိုင်ဝန်ထမ်းက ပြောသည်။

ဒေါ်ချိုချိုအောင်ကမူ ယင်းအလုပ်သည် ကျန်းမာရေးအန္တရာယ်များမှန်း သိသော်လည်း ရွေးချယ်စရာနည်းပါးသည့်အတွက် လုပ်ကိုင်နေရသည်ဟုဆိုသည်။

“(အသည်းရောင်) ဘီပိုး ၊ စီပိုးတော့ လန့်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒါပဲလုပ်စရာရှိတယ်။ သားက ဒီအလုပ် လုပ်တာမကြိုက်ဘူး။ သားအလုပ်ရရင်တော့ ဒီအလုပ် ဆက်မလုပ်တော့ဘူးလို့ မှန်းထားတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

(တည်းဖြတ် – ညွန့်ဝင်း၊ တင်ထက်ပိုင်)