အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်နှင့် အိမ်ဖြူတော်တွင် ဇူလိုင်လအတွင်းက တွေ့ဆုံခဲ့သည့် ကချင်နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်အဖွဲ့ချုပ်(KBC) ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာခလန်ဆမ်ဆွန်အား အရေးယူပေးရန် တပ်မတော်က ဩဂုတ် ၂၆ ရက်က မြစ်ကြီးနားမြို့နယ်တရားရုံးတွင် ဦးတိုက်လျှောက်ထားခဲ့သည်။
ကချင်များအကြား သြဇာကြီးလှသည့် ဒေါက်တာခလန်ဆမ်ဆွန်က မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရစ်ယာန်များအား မြန်မာစစ်အစိုးရက ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်နေကြောင်း သမ္မတထရမ့်ထံ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်ကို တပ်ဘက်က တိုင်ကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
သို့သော် တိုင်ကြားချက်ကို သုံးရက်အကြာတွင် တပ်ဘက်က ပြန်ရုပ်သိမ်းခဲ့ပြီး တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကလည်း ယမန်နေ့က မန္တလေးမြို့ရှိ အလယ်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တွင် ခေါ်ယူတွေ့ဆုံခဲ့သည်။
နှစ်နာရီနီးပါး ကြာမြင့်ခဲ့သည့် ဆွေးနွေးပွဲအတွင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးနှင့် KBC ဥက္ကဋ္ဌတို့အကြား ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်၊ ပြည်တွင်းစစ်အဆုံးသတ်ရေး၊ စစ်ဘေးရှောင်များအရေး ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ ယင်းတွေ့ဆုံမှုအတွင်း ဆွေးနွေးချက်အချို့ကို သိရှိနိုင်ရန် Myanmar Now မှ ဒေါက်တာခလန်ဆမ်ဆွန်ကို ဖုန်းဖြင့် ဆက်သွယ်မေးမြန်းချက်များအနက်မှ အချို့ကို ကောက်နုတ်တင်ပြလိုက်ပါသည်။
Myanamr Now ။ ။ တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်နဲ့ တွေ့ခဲ့တယ်ဆိုတော့ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်နဲ့ ဆရာတော်တို့ ပြောခဲ့တာတွေကို ပြန်ပြောဖြစ်ကြသေးလား။
ဖြေ။ ။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးကတော့ ကျွန်တော် ထရမ့်နဲ့ ပြောခဲ့တာတွေကို အစဉ်တစိုက် နားထောင်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ တရားစွဲဖို့ သူက ညွှန်ကြားတာပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံး သူ့ဟာသူ ပြန်ပြီးတော့မှ ရုပ်သိမ်းတာဖြစ်ပါတယ်။ တခြားကြားထဲမှာ ဘာပြောခဲ့သလဲဆိုတာတွေတော့ ထပ်မေးတာမရှိပါဘူး။
ကျွန်တော့်ဘက်ကတော့ ဖြည့်စွက်ပြီးပြောခဲ့တာတော့ ရှိတာပေါ့။ ကျွန်တော် အဲဒီလိုပြောခဲ့တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ကျွန်တော် မြန်မာပြည်ပြန်ရောက်ရင် ကျွန်တော့်အတွက် စိုးရိမ်စရာတွေ ရှိလာနိုင်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ (ကန်)ဒုသမ္မတရုံးကနေ ကျွန်တော့်ကို နိုင်ငံရေးခိုလှုံခွင့်ပေးတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ကပြောခဲ့တယ်။ ကျွန်တော် မြန်မာပြည်ကို ချစ်တယ်လို့။ ကျွန်တော် မြန်မာပြည်ကို ပြန်သွားရမယ်။ ကြာကြာလည်းမနေဘူး၊ ခိုလှုံခွင့်လည်း မယူဘူး။ ကျွန်တော်အပြုသဘောနဲ့ ပြောတယ်။ ကျွန်တော် မုန်းတီးလို့ ပြောတာမဟုတ်ဘူး ဆိုတဲ့အကြောင်းတွေ ပြောပြပြီးမှ တရားရားရုံးမှာ ရင်ဆိုင်ရရင်လည်း ရင်ဆိုင်ဖို့ ကျွန်တော်လာခြင်းဖြစ်တယ်လို့ ပြောခဲ့တဲ့အကြောင်းကို ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးကိုလည်း ကျွန်တော်ပြောပြပါတယ်။ တော်တော်များများ ပြောဖြစ်ပါတယ်။
Myanamr Now ။ ။ ဆရာတော်ကနေတစ်ဆင့် အမေရိကန်နဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေကို ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက ပြောစေချင်တာမျိုးရှိလား။
ဖြေ။ ။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက အဲဒါမျိုးပါးလိုက်တာတော့ မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ကတော့ ပြောတာရှိတယ်။ ဒီလို အမှုရုပ်သိမ်းပေးတဲ့အတွက်ကြောင့်မိုလို့ နိုင်ငံတကာနဲ့ ကမ္ဘာ့ခရစ်ယာန်အသင်းတော်ကောင်စီ၊ အသင်းတော်တွေ၊ ခရစ်ယာန်တွေက ကြိုဆိုတဲ့အကြောင်း၊ တပ်မတော်ရဲ့ ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုကို မြင်တဲ့တွေ့တဲ့ အကြောင်းအရာတွေ ရှိတယ်ဆိုတာတော့ ကျွန်တော်ပြောခဲ့တယ်။
Myanamr Now ။ ။ အမှုရုပ်သိမ်းပေးတဲ့ ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက ဘာပြောလဲခဗျ။
ဖြေ။ ။ အဲဒါက သူ့ရဲ့အစီအစဉ်ပေါ့။ သူ့ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ နိုင်ငံတကာရဲ့ဖိအားတွေလည်း မရှိပါဘူး။ သူ့အလိုအလျာက်ပေါ့ပေါ့။ သူလည်း ဒီလိုတရားစွဲတာကတော့ မသင့်တော်ဘူးဆိုပြီး ဆုံးဖြတ်လိုက်လို့ သူရုပ်သိမ်းခိုင်းတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
Myanamr Now ။ ။ ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ရော ဘာတွေပြောဖြစ်ကြသေးလဲ။
ဖြေ။ ။ ‘ဘာသာရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့တော့ ခွဲခြားလိုတဲ့စိတ် ကျွန်တော့်ဆီမှာ မရှိပါဘူး’ လို့ သူက ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ကတော့ ဘာသာရေးလွတ်လပ်မှုပိုင်းမှာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုတာတွေ ကွဲလွဲနိုင်တယ်ဆိုတာတွေ ဖော်ပြပါတယ်။
သာသနာပိုင်မြေတွေကို အရင်တုန်းကအစိုးရတွေ သိမ်းတာ၊ အဲဒါ တပ်နဲ့တော့ မဆိုင်ပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ သိမ်းခဲ့တာတွေ ရှိခဲ့တာပေါ့။ ဒါတွေအပေါ်မှာပြောတာ ဖြစ်ပါတယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော်လည်း ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၆၂ ခုနှစ် တော်လှန်ရေးအစိုးရတက်ကတည်းက အဲဒါမျိုးတွေရှိခဲ့တဲ့အပေါ်မှာ အစွဲအလမ်းရှိလို့ ပြောတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော် ရှင်းပြတာပေါ့။
နောက် တိုက်ပွဲမှာ ဘုရားကျောင်းတွေ ပျက်စီးသွားတာတို့တော့ ရှိကောင်းရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တမင်သက်သက် အဲဒါမျိုး တပ်မတော်ကနေ လုပ်တာဆိုရင် ထိရောက်စွာ အရေးယူမယ်လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
Myanamr Now ။ ။ စစ်ရှောင်တွေအရေးရော ပြောဖြစ်ကြသေးလား။
ဖြေ။ ။ ပြောပါတယ်။ အဲဒါတော့ အဓိကပေါ့။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးရဲ့ ၂၀၂၀ ငြိမ်းချမ်းရေးပန်းတိုင်ကတော့ ကျွန်တော်တို့ ကချင်နဲ့တော့ စစ်ရှောင်တွေ ဆောလျင်စွာ ပြန်နိုင်ရေးကတော့ အဓိကဖြစ်တယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်ပြောတယ်။ အဲဒီလိုပြန်နိုင်ဖို့ကလည်း ဒီဘက်က နည်းနည်းပြန်လိုက်၊ ဟိုဘက်က နည်းနည်းပြန်လိုက်ဆိုတာမျိုး မဟုတ်ဘဲနဲ့ Bilateral (နှစ်ဖက်အပစ်ရပ်စာချုပ်) ထိုးပြီးမှ အားလုံးပြန်နိုင်ရေးကို လုပ်ရင်တော့ အမြန်ဆုံးငြိမ်းချမ်းနိုင်တဲ့ ခြေလှမ်းလို့ တင်ပြခဲ့ပါတယ်။
Myanamr Now ။ ။ တပ်ဘက်ကရော စစ်ရှောင်တွေ နေရပ်ပြန်နိုင်ရေးအတွက် အစီအစဉ်တွေ ရှိနေပြီလား။
ဖြေ။ ။ သူတို့ကတော့ နေရပ်အမြန်ပြန်ရေးကိုပဲ ပြောတယ်။ နေရပ်ပြန်ရေးက တပ်ပိုင်းကိစ္စတွေလည်း ဆွေးနွေးရဖို့ အများကြီးရှိတယ်လေ။ ဆိုတော့ အဲဒီအပိုင်းကိုလည်း သူတို့က စဉ်းစားပေးဖို့ လိုတာပေါ့။ ကျွန်တော်ကပြောတာပေါ့ ဒီလိုမျိုး ကျွန်တော်ရဲ့အမှုကို ရုပ်သိမ်းပေးတယ်ဆိုတာ တပ်မတော်ရဲ့အဓိကပြောင်းလဲမှုလို့ ကမ္ဘာ့က သိမြင်ခဲ့တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ဆက်လက်ပြီးလည်း ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တပ်မတော်က အကိုကြီးအနေနဲ့ လျှော့ဖို့ သည်းခံဖို့တော့ လိုတယ်ဆိုတာတော့ ကျွန်တော် တင်ပြခဲ့ပါတယ်။
ကျိုင်းတုံမှာလုပ်မဲ့ ဆွေးနွေးပွဲမှာလည်း တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးမယ်ဆိုတော့ အဖြေကောင်းတစ်ခုခုတော့ ထွက်လာနိုင်ပါတယ်။ (စက်တင်ဘာ ၁၇ တွင် ရှမ်းပြည်နယ် ကျိုင်းတုံမြို့ ၌ အစိုးရနှင့် တပ်ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ကချင်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ KIA၊ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ AA၊ တအာင်းလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ TNLA၊ ကိုးကန့်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ MNDAA တို့အကြား အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးလက်မှတ်ထိုးနိုင်ရန် ဆွေနွေးကြမည်)
Myanamr Now ။ ။ ဆွေးနွေးကြတဲ့အခါ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းဆွေးနွေးနိုင်လား၊ ဆက်ဆံရေးအခြေအနေက ဘယ်လိုရှိလဲ။
ဖြေ။ ။ ရင်းရင်းနှီးနှီးဆက်ဆံပါတယ်။ ကျွန်တော်ကလည်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပါပဲ။ မျိုသိပ်ထားတာတွေဘာတွေ မရှိပါဘူး။ ကျွန်တော်လည်း ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို နှစ်ကြာပြီဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ အမြန်အဆုံးသတ်ဖို့ လိုတယ်ဆိုတာမျိုးတွေကို ရင်းရင်းနှီးနှီးပဲ ပြောခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အဓိကကတော့ တပ်မတော်ပိုင်းကနေ သည်းခံခြင်းတော့ များများလိုတာပေါ့။ သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက် အလျှော့အတင်းတော့ ရှိဖို့လိုတယ်ဆိုတာတွေလည်း ကျွန်တော် ထည့်ပြောခဲ့ပါတယ်။
Myanamr Now ။ ။ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက သူ့ရဲ့သဘောထားကိုရော ပြောပြသေးလား။
ဖြေ။ ။ သူကတော့ တပ်မတော်မူ ၆ ချက်ကို ပြောပါတယ်။ တပ်မတော်မူ ၆ ချက်ဆိုတာမှာလည်း သူက တစ်ဖက်စွန်းရောက်တဲ့သူ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ညှိနှိုင်းလို့ရတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အစီအစဉ်တွေ ချပြတာမျိုးတော့ မရှိပါဘူး။ အဓိကကတော့ IDPs (စစ်ရှောင်) တွေ နေရပ်ပြန်နိုင်ရေးကတော့ လုပ်နိုင်ပြီဆိုရင်တော့ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် တိုင်းရင်းသားအရေးအတွက်ပေါ့ တစ်ဆင့်တက်နိုင်တဲ့ ခြေလှမ်းဖြစ်မှာပါ။ ကျွန်တော်တို့လည်း အဲဒီလိုပဲ ခံယူပါတယ်။
Myanamr Now ။ ။ မနေ့က တွေ့ဆုံမှုအရ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးရဲ့ သဘောထားတွေအပေါ် ဘယ်လိုမြင်လဲခဗျ။
ဖြေ။ ။ ကျွန်တော့်အမြင်တော့ အခု တပ်မတော်ဘက်ကနေ တကယ်ပဲပြောင်းလဲချင်ပြီလို့ ယူဆပါတယ်။ တကယ်ပဲ လှိုက်လှိုက်လှဲလှဲနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဖော်ညွှန်းနေတာပေါ့။ ဆိုတော့ ကျွန်တော့်အမြင်ကတော့ သူက တကယ်ပဲ လိုလိုလားလား ပြောနေတယ်ဆိုတာတော့ စိတ်ထဲမှာ ခံစားမိပါတယ်။
ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်တဲ့နေရာမှာ ကိုယ်ဘက်ချည်းပဲလိုချင်တာကို ဖော်ဆောင်ဖို့ဆိုရင် ငြိမ်းချမ်းရေးတော့ မဖြစ်နိုင်ဘူးလေ။ နှစ်ဖက်ညှိနှိုင်းရမယ်။ နှစ်ဖက်စလုံးကလည်း လျှော့ဖို့လိုတာပေါ့။ ကျွန်တော်တို့ ကချင်ဘက်ကဆိုရင် KIA ကလည်း လျှော့ဖို့လိုသလို အခြားလက်နက်ကိုင်တိုင်းရင်းသားတွေဘက်ကလည်း ကိုယ့်ဘက်ကလျှော့ဖို့ လိုတယ်။ အထူးသဖြင့်တော့ တပ်မတော်က အကိုကြီးဆိုတဲ့အတိုင်း သူကပိုပြီး လျှော့ရမှာပေါ့။ အဲဒါဆိုရင် ကျွန်တော်ထင်တာကတော့ ကျွန်တော်တို့မြန်မာပြည်ရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးက လွယ်တယ်လို့ထင်တာပဲ ကျွန်တော့်အမြင်ပါ။ ဒါပေမဲ့ နှစ်ဖက်စလုံးက ခက်အောင်ပြန်လုပ်နေသလိုပဲ နေရာရွေးတဲ့ကိစ္စတွေ၊ ရက်ရွေးတဲ့ကိစ္စတွေမှာပဲ ကြန့်ကြာနေတာကတော့ဗျာ ဝမ်းနည်းစရာပဲ။
Myanamr Now ။ ။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက သူပေးထားတဲ့ကတိအတိုင်း ၂၀၂၀ မှာ ငြိမ်းချမ်းရေးယူပေးမယ်ဆိုတာကို ဘယ်လိုထင်လဲ။ သူ တကယ်လုပ်နိုင်မယ် ထင်လား။
ဖြေ။ ။ ကျွန်တော်ပြောပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ပြည်နယ်တွေကိစ္စတွေလည်း ပြည်ထောင်စုကနေ ခွဲထွက်ဖို့ ဘယ်သူမှ ထောက်ခံတဲ့သူမရှိဘူးဆိုတဲ့ အကြောင်းတွေ။ တိုင်းရင်းသားတွေကလည်း ပြည်ထောင်စုကနေ ခွဲထွက်ဖို့ ပြောနေတာမဟုတ်ပါဘူးဆိုတဲ့ အကြောင်းတွေ။ အဲဒါကြောင့်မို့ ကျွန်တော့်အမြင်တော့ တကယ်ပဲ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးက လိုလိုလားလားနဲ့ တပ်မတော်ကနေ ညှိနှိုင်းပြီးမှ ပြည်သူနဲ့ လက်တွဲသွားမယ်ဆိုရင်၊ ပြည်သူရဲ့ ယုံကြည်မှုကို ရရှိသွားမယ်ဆိုရင်တော့ အများကြီးဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
Myanamr Now ။ ။ ဖြည့်စွက်ပြီး ပြောကြားချင်တာများ ရှိသေးလားခဗျ။
ဖြေ။ ။ ကျွန်တော်တို့ မြန်မာပြည်မှာတော့ အမုန်းအာဃာတတွေက တော်တော်အမြစ်စွဲနေပြီ။ တစ်ယောက်အပေါ်တစ်ယောက် ထင်မြင်ယူဆပြီးမှ စွပ်စွဲမှုတွေက ပိုများတယ်။ အဲဒါတွေကိုလည်း နားလည်မှုရှိအောင် တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် တွေ့ဆုံတာမျိုး များများတော့ လိုအပ်မယ်ထင်တယ်။ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းလည်း ခေါင်းဆောင်ပိုင်းအလျောက် လုပ်ပြီးမှ အောက်ပိုင်းကို မသိတဲ့ကိစ္စတွေလည်း အများကြီးရှိတယ်။ ထိုနည်းတူ အောက်ပိုင်းက၊ အခြေခံပိုင်းက လူတွေလည်း တကယ့်အခြေအနေမှန်ကို ဟိုးအပေါ်ရောက်အောင် မတင်ပြတာတွေလည်း အများကြီးရှိတယ်။ ဒီကြားထဲမှာ မြန်မာပြည်ရဲ့ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုက စိုးရိမ်အမှတ်ထက်တောင် ကျော်လွန်နေတာပေါ့နော်။ ဒါက တော်လှန်ရေးကောင်စီခေတ်ကတည်းက ဆိုးကျိုးတွေပေါ့။ ဆိုတော့ အခုလို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာနဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလည်းရေး မေတ္တာအခြေခံပြီးမှ၊ ကျွန်တော်တို့ပြောချင်တာကို တည့်ပြောပြီးမှ ဆွေးနွေးသွားမယ့်လမ်းပေါ်မှာ ရောက်ရင်တော့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်ဆိုတာကို ဖြည့်စွက်ပြောချင်ပါတယ်။